مقایسه اغتنام فرصت در اندیشه های حافظ و خیام

این پژوهش بر آن است که خوشباشی و دم غنیمت شمری حافظ را در چشم اندازی تطبیقی با خوشباشی خیام مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. فرضیه اصلی این تحقیق آن است که بین جهان بینی حافظ و جهان بینی خیام و نوع دم غنیمت شمری هر یک از آنان رابطه معنی داری وجود دارد. در این نوشتار دم غنیمت شمری حافظ براساس اندیشه هایی همچون تجلی ازلی، نظام احسن و عنایت خداوندی تبیین شده است و نتیجه گرفته شده است که حافظ خود را با مراد و نامرادی سازگار می کند و درد و صاف را خوش در می کشد در حالی که خیام نه از نگاه یک ملحد یا منکر، بلکه از نگاه کسی که حقیقت را قبول دارد، اما قدرت تحلیل آن را ندارد، و یا تحلیلهای متعارف او را متقاعد نمی کند، با طرح سؤالاتی درباره مرگ و زندگی، در نقطه مرگ به بن بست می رسد و چاره ای جز پناه بردن به خوشباشی و دم غنیمت شمری نمی بیند. بنابر این خوشباشی حافظ یک کنش فعال است و خوشباشی خیام یک واکنش منفعل که ناشی از دو نوع منطق ریاضی (خیام) و منطق شهودی (حافظ) و دو نوع مواجهه با زندگی و مرگ است.