بررسی و تحلیل تاریخ آغاز و خاتمه یخبندان های تابشی فرارفتی و فرارفتی در استان های آذربایجان غربی و شرقی

• کیوان نوحی، • مژد ه پد رام، • فاطمه صحرائیان و • غلامعلی کمالی، اعضاء هیات علمی پژوهشکد ه هواشناسیتاریخ دریافت: مرد اد ماه 1384 تاریخ پذیرش: آذرماه 1385 Email: knoohi@yahoo.com چکیدهتاریخ های آغاز و خاتمه یخبند ان بر مبنای دمای حد اقل د ید بانی شده در پناهگاه هواشناسی (دمای حد اقل کمتر یا مساوی صفر درجه سلسیوس) برای 12 ایستگاه سینوپتیک منطقه آذربایجان در یک دوره مشترک 13 ساله تعیین گردیده و یخبند ان های فرارفتی با کمک نقشه های سینوپتیک و بررسی ساعتی پارامترهای جوی از یخبند ان های تابشی – فرارفتی تفکیک گردید ند. در این ارتباط سری های زمانی اولین یخبند ان پائیزه و آخرین یخبند ان بهاره از نوع فرارفتی و تابشی- فرارفتی تشکیل شده و مشخص گردید که این سری ها تصادفی بود ه و از تابع توزیع نرمال تبعیت می کنند. این بررسی نشان می دهد که به طور میانگین یخبند ان های فرارفتی در منطقه از 6 تا 40 روز د یرتر از یخبند ان های تابشی – فرارفتی در پائیز آغاز گردیده و 1 تا 25 روز زود تر در بهار خاتمه می یابد. طول فصل رشد بالقوه که به صورت فاصله بین آخرین یخبند ان بهاره فرارفتی و اولین یخبند ان پائیزه فرارفتی تعریف می شود محاسبه گردید و نشان داده شد که نسبت به فصل رشد ی که با محاسبه فاصله زمانی از رخد اد آخرین دمای صفر یا کمتر در بهار تا اولین رخد اد دمای صفر یا کمتر در پاییز تعیین می گردد، با توجه به شرایط محلی از 5 تا 65 روز طولانی تر است. چنانچه با اعمال مدیریت صحیح، با یخبند ان های تابشی مبارزه گردد می توان از طولانی تر شدن فصل رشد به نحو مطلوب استفاده کرد. تعد اد یخبند ان های تابشی قبل از اولین یخبند ان فرارفتی در پائیز و بعد از آخرین یخبند ان فرارفتی در بهار محاسبه گردید تا از این طریق قابلیت اجرای عملیات محافظت از سرما برای محصولات ویژه در منطقه مورد ارزیابی قرار گیرد.