نظریه مقاصد الشریعه یا اهداف دین

در سنت های دین پژوهی گاهی به دلیل نگاه بیرونی و گاهی هم به دلیل نگاه محدود و متعبدانه درونی، برخی از قابلیت ها و ظرفیت های دین یا دیده نمی شود یا چنان که باید و شاید، جایگاه و نقش اصلی آن درک نمی شود. از این رو با وجود طلوع و افول نسل های مختلف محققان و پژوهشگران، بسیاری از دستاوردها و نتایج مانند یک اصل ثابت و تغییرناپذیر بر تارک این گونه تحقیقات و روش های مورد استفاده در آنها ماندگار است. در هیمن زمینه دیده می شود که هنوز درباره دین و جایگاه و ظرفیت های پیدا و پنهان آن، برخی آرا و رویکردهایی مطرح است که مدت ها پیش و در زمان حاکمیت نظریه های دین ستیز یا دست کم دین گریز طرح و ارائه شده اند. بر این اساس، هنوز برخی از حقایق مربوط به دین، برای بسیاری از اهل تحقیق هم روشن نشده است و آنان همچنان با تکرار گفته ها و نوشته های پیشینیان خود درباره دین و باور دینی داوری می کنند. در این مقاله کوشش می شود یکی از مهم ترین قابلیت ها و ظرفیت های اصیل و گره گشای موجود در دین به صورت اجمالی طرح شود و به این ترتیب به یکی از مهم ترین کاستی ها و در اصل، یکی از مهم ترین اشکالات رویکردهای دین پژوهی اشاره شود؛ زیرا بسیاری از این رویکردها با نادیده گرفتن این حقیقت مسلم دینی، در برخی موارد درباره دین و امور دینی، باورها و داوری های ناروا و باطلی ارائه کرده اند که نه تنها دور از انصاف است، درحقیقت یکی از مهم ترین توانمندی ها و ظرفیت های دین برای حضور در عرصه زندگی را نادیده گرفته و به این صورت آفات و آسیب های جدی و حتی جبران ناپذیری را به بار آورده اند. در این مقاله ضمن طرح جایگاه مقاصدالشریعه به عنوان یک امکان دینی و ابزاری برای بهره برداری بیشتر از قواعد و فواید دین، آفات و آسیب های ناشی از عدم اهتمام جدی به آن نیز شرح می شود.