برآورد ارزش اقتصادی کارکرد حفاظت خاک جنگل های خزری: مطالعات موردی طرح های جنگلداری خیرود کنار چوب و کاغذ مازند ران و شفارود

مصطفی پناهی، استاد یار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهرانارسطو سعید، د انشیار د انشکد ۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهرانمجید کوپاهی، استاد د انشکد ۀ کشاورزی، دانشگاه تهرانمجید مخد وم، استاد د انشکد ۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهرانقوام الد ین زاهد ی، د انشیار د انشکد ۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهرانفهم ارزش اقتصادی بسیاری از تولید ات و خد ماتی که عرصه های جنگلی در سایۀ مجموعۀ پیچید های از فرآیند های اکولوژیک و کارکرد های اکوسیستمی به رایگان در اختیار جوامع انسانی قرار مید هند، موجب شفافیت و تسهیل فرآیند های تصمیم گیری در زمینۀ کاربری اراضی شده و کارآمد تر شدن اقد امات حفاظتی را د رپی خواهد داشت. یکی از کارکرد های مهم اکوسیستم های جنگلی به نقش آن ها در حفظ منابع خاک و جلوگیری از انهد ام آن ها مربوط می شود که عمد تا به شکل تشدید فرسایش ناشی از د خالت های انسانی پدیدار می شود. د راین مقاله، خد مات مربوط به حفظ خاک به عنوان یکی از کارکرد های اساسی عرصه های جنگلی واقع در سه محدود ۀ چوب و کاغذ مازند ران، خیرود کنار و شفارود از منظری اقتصادی مورد توجه قرار گرفته و ضمن تشریح رویکرد های گوناگون برای کمی سازی کارکرد های حمایتی جنگل در موضوع خاک، شیوه ای تجربی برای ارزش گذاری اقتصادی چنین کارکرد هائی معرفی شده و نتایج بررسی های به عمل آمده در اختیار قرار گرفته اند. یافته های این تحقیق که برای اولین بار د رایران انجام شد ه، نشان مید هند که در هر هکتار از محدود ه های تحت بررسی این مطالعه، سالانه 15 / 1 تن عناصر سه گانۀ نیتروژن، فسفر و پتاسیم (NPK) د راثر فرسایش خاک و خروج خاک از جنگل، نابود می شود که به منزلۀ از دست رفتن ارزش جاری معاد ل حدود 4 / 8 میلیون ریال است و از آن، حدود 37% به محدود ۀ چوب و کاغذ مازند ران، 32% به خیرود کنار و 3 / 31%به طرح جنگلد اری شفارود اختصاص د ارد. با انجام محاسبات تکمیلی، د ید ه می شود که به طور متوسط هر هکتار از عرصه های جنگلی بررسی شد ه، قاد رند به میزان 6 / 92 میلیون ریال از خسارت ناشی از فرسایش و نابود ی تن ها سه عنصر غذائی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در خاک جلوگیری کند. نتایج فوق تائید د یگری است بر ضرورت حفاظت از باقیماند ۀ منابع جنگلی واقع در شمال کشور که با روند ی نگران کننده و به تاسی از نا به سامانی های فزایند ه در عرصه های اقتصادی و اجتماعی، در حال تخریب و زوال همیشگی هستند و چنین به نظر می رسد که با بهره گیری از ابزارهای اقتصادی، د رک ابعاد تهد ید ملموس تر می شود.