بررسی اثرات مصرف عناصر آهن و روی در خصوصیات کمی و کیفی گندم آبی و تعیین حد بحرانی آن ها در خاکهای دشت ورامین

محسن سیلسپور، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی ورامینزیر کشت برد ن توام و پی در پی اراضی، کشت واریته های پرمحصول با نیاز غذائی بالا و مصرف بی رویه و نامتعاد ل کود های شیمیایی، خصوصا کود های ازته و فسفره از عواملی هستند که باعث بروز علائم کمبود ریزمغذی ها و کاهش عملکرد ناشی از این کمبود شده اند. مصرف متعاد ل کود های اصلی و ریزمغذی ها، نتنها باعث افزایش تولید ات کشاورزی با کیفیت بالا می گردد، بلکه سلامتی جامعه مصرف کننده را نیز تضمین می کند. به منظور بررسی اثرات تغذیه ای روی و آهن در گندم و تعیین حدود بحرانی این عناصر، یک آزمایش مزرعه ای با چهار تیمار و سه تکرار در 30 مزرعه در سطح د شت ورامین به مرحله اجرا در آمد. مزارع انتخابی در نواحی عمد ه کشت گندم آبی و بر اساس مطالعات خاک شناسی د رسری غالب خاک منطقه قرار داشتند. به ازای هر 800 هکتار تقریبا یک مزرعه انتخاب و نمونه خاک مرکب تهیه و جهت اندازه گیری عناصر غذایی به آزمایشگاه ارسال شد. در هر یک از مزارع انتخاب شده چهار تیمار شاهد بد ون مصرف عناصر کم مصرف آهن و روی، تیمار مصرف آهن (Fe)، تیمار مصرف روی (Zn) و تیمار مصرف توام آهن و روی به صورت بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. آهن از منبع سکوسترین به میزان 10 کیلوگرم در هکتار و روی از منبع سولفات روی به میزان 40 کیلوگرم در هکتار مصرف شد. نتایج بد ست آمده نشان د اد که عکس العمل گیاه نسبت به مصرف کود های آهن و روی به میزان قابل جذب این عناصر در خاک بستگی د ارد بطوریکه در مورد آهن در خاک هایی که میزان آهن قابل جذب آن ها بیش تر از 7/4 و در مورد روی در خاک هایی که میزان روی قابل جذب آن ها بیش تر از 8/0 میلی گرم در کیلوگرم است، افزود ن عناصر فوق الذکر تاثیری در عملکرد د انه گندم ند ارد. بیشترین عملکرد د انه گندم در اثر مصرف آهن به میزان 1100 کیلوگرم د رهکتار در خاکی بود که 2 میلی گرم در کیلوگرم آهن قابل جذب داشت و در مورد روی نیز بیشترین افزایش عملکرد به میزان 1200 کیلو گرم در هکتار در خاکی بود که 5/0 میلی گرم در کیلوگرم روی قابل جذب داشت.افزایش عملکرد د انه گندم در اثر مصرف روی و آهن با مقاد یر قابل جذب این عناصر در خاک همبستگی معنی دار داشت و از مدل لگاریتمی پیروی می کرد. بطور متوسط در مزارع مورد بررسی در اثر مصرف آهن و روی به ترتیب317و330 کیلوگرم در هکتار عملکرد د انه گندم افزایش یافت.د ر اثر مصرف توام آهن و روی عملکرد د انه گندم 868 کیلوگرم در هکتار افزایش پیدا کرد. با در نظر گرفتن حد بحرانی برای آهن و روی به ترتیب 7/4 و 8/0 میلی گرم در کیلوگرم خاک، 54 درصد خاکهای گندمکاری منطقه د چار کمبود آهن و 46 درصد خاک های منطقه د چار کمبود روی تشخیص داده شد ند. بنابراین در چنین خاک هایی جهت حصول به حد اکثر عملکرد گندم مصرف آهن و روی ضروری است.