بررسی و تبیین ساختار اجتماعی - فرهنگی ضرب المثلهای ترکی استان اردبیل

ضرب المثلهای ترکی رایج در استان اردبیل،که برای پندونصیحت و یا بیان دیدگاه های اجتماعی و سیاسی مردم به کار می رود، محصول تجربه ها، دانش و آرزوهای اجتماعی و تاریخی مردم با شور و ذوق این نواحی و مناطق مجاور آن است. در میان آنها تاثیرات فرهنگی اسلام یا ملل مجاور و کشورهای دور و نزدیک نیز به چشم می خورد.دراین مقاله، ضمن بررسی و پرداختن به این موضوع، موارد زیر در خور توجه قرارگرفته است:در ساختمان دستوری امثال از انواع فعلهای ترکی،صیغه ها وزمانهای گوناگون (گذشته، حال و آینده) بهره گیری شده، وامثال و حکم ترکی از نظر بیانی اغلب به صورت کنایه (اعم از واقعی و قابل فهم، غیرواقعی و دیرفهم) به کار رفته است.
برخی نیز به صورت جملات ساده (کوتاه و بلند) ساخته شده، و گاهی نیز از امور متضاد و متقابل آمیخته واستفاده شده است.
امثال و حکم موزون و شعرگونه نیز بخشی از سخنان حکیمانه و اندیشه ورانه بسیار زیبا و دلپذیر مردم ترک زبان این نواحی است. این مثلها اغلب آمیخته به صنایع لفظی و با آهنگ و موسیقی پرشوری است که گاهی کاملا صورت شعری به خود گرفته است.
عناصر و پدیده های مختلفی مانند طبیعت و عناصر آن (آب، باران، کوه، دریا و...) انسان و حیوان، پرنده، گیاه مناطق و شهرها و حتی کشورهای خاص (اعم از نزدیک یا دور) و نیز طبقات و گروه های مختلف اجتماعی (فقیر، غنی، کچل، دیوانه، عروس و...) ساختار موضوعی ضرب المثلهای ترکی را تشکیل می دهد.
دسته دیگر از امثال و حکم ترکی، ساختار افسانه ای و اسطوره ای دارد. در کنار آنها به تعدادی از امثال و سخنان حکیمانه نیز برمی خوریم که بار معنایی خود را از باورها و خرافات عامیانه اقتباس کرده است.
آخرین نکته قابل توجه دراین پژوهش بازیافت امثال و حکمی است که جنبه تربیتی و روانشناختی دارد. مطالعه این دسته از امثال وحکم ما را با روحیات و خلقیات فردی و اجتماعی گویندگان آنها آشنا می سازد.