اهدای گامت از منظر اخلاق اسلامی

یکی از فرق های گزاره اخلاقی با گزاره های فقهی و حقوقی در محمولات آن است. هر سه درباره افعال اختیاری انسان سخن می گویند. اخلاق از نیکی و زشتی یا شایستگی و ناشایستگی این افعال سخن می راند در حالی که فقه از حرمت و حلیت آنها و حقوق از جواز و منع آنها. از همین جا روشن می شود این امکان هست که فعلی از افعال اختیاری انسان از نظر فقهی مشمول ادله برائت باشد و حکم به حلیت آن شود ولی از نظر اخلاقی کاری زشت باشد یا عقل عملی حکم به ناپسندی آن کند. مانند آن که فقه به جواز پوششی خاص برای تمام مردان حکم کند ولی عقل عملی آن نحو لباس را شایسته برخی مقامات رسمی نداند. این تمایز بین حوزه اخلاق و فقه ما را بر آن می دارد که پژوهشی مستقل را در حوزه اخلاق پی گیریم و صورت های مختلف اهدای گامت را از حیث حسن و قبح اخلاقی مورد کنکاش قرار دهیم.
این مقاله با پیش فرض گرفتن فتاوی فقهی در نظر دارد که مساله را از حیث ارزشی بررسی کند. ابتدا به نحو استقلالی ارزش های عقلی اهدای گامت بررسی می شود و سپس مبتنی بر هر یک از آراء فقهی حکم اخلاقی متفرع بر آن – اگر باشد– ذکر می شود. به همین سیاق، روش بررسی مساله با دو نگاه برون دینی– مستقل از آیات و روایات- و درون دینی– با توجه به آیات و روایات و فتاوی- پی ریزی می شود و هر یک از آنها در دو بخش جدای از هم به بحث گذاشته می شود. از آنجا که اهدای گامت خود صورت های مفروض متنوعی دارد سعی می شود تاثیرات این تنوع در ارزش داوری اخلاقی روشن شود.