شعر کهن پارسی درمجالس تعزیه

تعزیه نمایشی آیینی، منظوم و موسیقایی است که از دل عزاداری های شیعیان ایرانی بر پیشوای سوم خود امام حسین (ع)، که به اتفاق یارانش در سال 61 هجری در صحرای کربلا به شهادت رسید، پدیدار گشته است. این نمایش تنها نمایش سنتی ایرانی است که دارای متن مکتوب است؛ متونی که تاثیر فراوانی از ادبیات کلاسیک ایران گرفته اند. مقاله حاضر به بخشی از این تاثیر - که حضور مستقیم و بی واسطه ابیاتی از شاعران کلاسیک پارسی گوی در مجالس تعزیه است - می پردازد و پس از بحث و بررسی پیرامون اشکال گوناگون بهره برداری تعزیه سرایان از این اشعار، به این نتایج دست می یابد که تعزیه سرایان به هنگام استفاده مستقیم از آثار شاعران مشهوری چون حافظ، مولوی و سعدی، در بعضی از موارد تنها به معنای صوری اشعار توجه داشته و ضمنا فریفته زیبایی شکل ظاهری گردیده اند و در برخی از گوشه ها نیز به معنای درونی شعر توجه داشته اند؛ ضمن اینکه به هنگام استفاده از این اشعار نیز هر چند که در موارد اندکی آنها را بدون دخل و تصرف به شکل درج یا تضمین از شاعر به کار برده اند، اما در غالب موارد با تغییراتی در واژه ها و اضافه و یا کم نمودن قطعاتی متناسب با موقعیت نمایشی موجود در مجلس تعزیه بهره برده اند و بدین ترتیب، شعری غنایی را به شعری نمایشی بدل نموده اند. در پایان نیز به برخی از تاثیرات ادبیات حماسی و اساطیری ایران بر مجالس تعزیه نیز اشاراتی می شود.