روش های ریاضی ارزیابی گالی

بیش از نیم قرن است که فن‏آوری پیش‏ بینی و مدل ‏سازی فرسایش خاک به عنوان ابزار ارزشمندی در طراحی حفاظتی، طرح‏ های مهندسی و توسعه تحقیقات به کار برده می ‏شود. این فن‏آوری در بردارنده معادلات ریاضی است که تخمین‏ هایی از متغیرهای وابسته فرسایش (تلفات خاک، تولید و نشست رسوب) را به صورت تابعی از متغیرهای مستقل (چهار فاکتور اصلی، اقلیم، خاک، توپوگرافی ونوع کاربری) محاسبه می‏ کنند. پارامترها در این معادلات مشتمل بر نماها و ضرایبی هستند که مقادیر ارزشی متغیرهای مستقل را به عنوان بخشی از محاسبات ریاضی تعیین یا اصلاح می‏ کنند که برخی از آنها مقادیر تجربی هستند که براساس داده‏ های پایه تهیه شده ‏اند و برخی دیگر دارای تعاریف فیزیکی مرتبط با فرایندهای فرسایش می‏ باشند. نمادهای ریاضی و توالی منطقی از دیگر ویژگی های مدل های ریاضی هستند. به طور کلی مدل های ریاضی فرسایش شامل مدل های مشتق از رگرسیون، مدل های شاخص ه‏ای و مدل های فرایند می‏ باشند. در مورد فرسایش خندقی علاوه بر روش های تجربی، چندین مدل ریاضی نیز ارایه شده است که در همه آنها قانون بقاء جرم یا معادله پیوستگی به عنوان معادله کنترل کننده می‏ باشد. این مدل ها عبارتند از: مدل دینامیک و استاتیک، مدل weep، مدل GULTEM، مدل EGEM که هر یک مربوط به نوع خاصی از گالی بوده و در شرایط خاصی کاربرد دارد. بی‏ تردید مدل های معرفی شده در این مقاله را نمی‏ توان مدل های جامع و فاقد نارسایی‏ های احتمالی دانست. بنابراین پیشنهاد می ‏شود برحسب ویژگی‏ های اقلیمی، زمین ‏شناسی، ژیومورفولوژی و... مدل مناسب برای ارزیابی میزان فرسایش خندقی (گالی) در هر منطقه مشخص شود.