قاعده فرعیه در منطق جدید، گزارشی انتقادی از نزاع پنجاه ساله منطق قدیم و جدید درباره پیش فرض وجودی در ایران

در تطبیق منطق قدیم و جدید، یکی از بزرگ ترین دشواری ها مربوط به «پیش فرض وجودی» (یا به زبان فلسفه اسلامی، «قاعده فرعیه») است. منطق جدید، با نفی این پیش فرض و قاعده، محصورات اربع را به گونه ای تحلیل کرده است که بسیاری از قواعد منطق قدیم، بر پایه آن، نامعتبر می گردد. در مواجهه با این پدیده، برخی قاعده فرعیه را نادرست شمرده اند و برخی دیگر، منطق جدید را در نادیده گرفتن این قاعده سرزنش کرده اند. گروه سومی، نیز، با توجیه یا با پیشنهاد تلاش کرده اند میان این دو منطق آشتی برقرار سازند.
گروه اول (پیروان منطق جدید)، درباره بداهت قاعده فرعیه و پیش فرض وجودی سخنی برای گفتن ندارند و گروه دوم، نیز، در تحلیل صوری و فرمول بندی محصورات اربع، دستشان خالی است. گروه سوم، که در این میان، تلاش های ارزنده ای در هر دو زمینه دارند، موضوع اصلی پژوهش در این مقاله را تشکیل می دهند. در این مقاله، نشان داده ایم که همه تلاش های این گروه، نیز با شکست مواجه شده است و هر پیشنهادی در این زمینه، هرچند برخی ایرادها را از میان برداشته، اما در حل همه آنها ناکام بوده و در برخی موارد، حتی دشواری های تازه ای پدید آورده است. در پایان نتیجه گرفته ایم که نزاع میان منطق قدیم و جدید همچنان گشوده است و منطق دانان کشورمان، تاکنون، تحلیلی از محصورات ارائه نکرده اند که هم قاعده فرعیه را نگاه دارد هم به زبان صوری منطق جدید بیان شده باشد.