رابطه مرید و مراد در ترازوی نقد

عقل و نقل از یک طرف و عرفان و شهود از طرف دیگر، بر ضرورت استاد راه و انسان کاملی که پیر طریق قرار گیرد و بین شاگرد و استاد سلوکی اش رابطه مریدی و مرادی باشد تاکید ورزیده اند. برخی حتی بدون خضر راه، سیر راه ظلمات، و منهای معلم اخلاق و مهذب نفس، حرکت کردن را غیرممکن دانسته اند یا گرفتاری در گرداب مهیب دریای خروشان سیر و سلوک و برخورد با موانع علمی و عملی شمرده اند، اما سخن در نوع رابطه مرید و مراد و نشانه ها و مختصات هر کدام از آنها است. سخن در این است که آیا می توان به راحتی استاد سلوکی و مراد مطمئن که دستش در دست انسان کامل الاهی باشد و فانی در شریعت حقه، راه رفته، سوخته، پخته وگداخته باشد پیدا کرد؟ آیا مرید صادق و شاگرد عزم جزم کرده و مستعد و مجاهد نیز هست؟ و در این باره به آسیب های جدی و آفت های خطرناک پیش رو نیز اشاره شده است.
نوشتار حاضر ضمن بحث از ضرورت استاد سلوکی و اقسام آن براساس آیه ها، روایت ها و سخنان بزرگان حکمت الاهی و عرفان اسلامی به ویژگی ها و شرایط هر کدام از مرید و مراد پرداخته و محاسن و معایب داشتن و نداشتن «استاد راه» را مورد تحلیل و تبیین قرار داده است و در پایان لطائف و اشاره های کلی و جزیی مندرج در قصه حضرت موسی و حضرت خضر را نیز مطرح کرده است.