حفاظت و احیاء میراث معماری روستایی: ضرورت؛ راهکارها

بررسی تاریخ تمدن در ایران زمین نشان از قدمتی هزاران ساله و ریشه-ای بسیار کهن دارد و سوابق آن تا چند هزار سال پیش پیدا شده است. اولین نشانه های تمدن در ایران به حدود شش هزار سال پیش از میلاد می-رسد، که انسان های ساکن در کوه ها و غارها کم کم به سمت دشت های حاصلخیز شرق، مرکز و غرب نزدیک شدند. بقایای تمدن و سکونتگاه های انسانی در جلگه های نجد ایران مانند شهر سوخته در سیستان (هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد)، تپه حصار دامغان (هزاره پنجم پیش از میلاد)، سیلک کاشان، جیرفت و اطراف مرودشت و شوش و هفت تپه ثابت شده است. آثار به جامانده در این محوطه ها نشان از زندگی روستایی در آنها داشته است. مناطقی مانند گنج دره، سراب آسیاب در کرمانشاه، علی کش در دهلران، گوران در هلیلان و چغابنوت در خوزستان از قدیمی ترین کانون های روستایی ایران محسوب می شوند. بر اساس این شواهد روستاها را می توان نخستین سکونتگاه هایی محسوب نمود که شکل گیری تمدن ایرانی از آنجا شروع گردید و بسیاری از شهرهای کنونی که مظهر تمدن ما محسوب می شوند مولود آنها هستند. شناسایی و حفظ میراث گرانبهای معماری روستایی ضمن اینکه نوعی پاسداری از سرمایه های ملی تاریخی کشور است به ما کمک می نماید تا با کشف رمز و رازها؛ نمادها و نشانه هایی که در آنها نهفته است اصول پایدار بجای مانده از گذشته را در کالبد جدید جاری نماییم و هویت و اصالت معماری سکونتگاه های روستایی حفظ گردد. این مبحث اهمیت این آثار، راهکارهای شناخت و حفظ و احیاء آنها را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد.