منشا و پراکنش کانی های رسی در خاکهای سه منطقه اقلیمی شرق استان گلستان

حوزه های آبخیز نرم آب، آق سو و شوردره واقع در شرق استان گلستان که از حوزه های آبخیز مهم به لحاظ ایجاد سیلاب و نیز خطرات فرسایشی زیاد آنها می باشد به منظور بررسی خصوصیات خاکها و کانی شناسی رس انتخاب شدند. مواد مادری غالب خاک در هر سه منطقه رسوبات لسی می باشد. مناطق مذکور از لحاظ اقلیم و پوشش گیاهی تفاوتهای زیادی دارند. از منطقه شوردره به طرف آق سو و در نهایت نرماب ریزشهای جوی افزایش، دما و تبخیر و تعرق کاهش و پوشش گیاهی از مرتعی ضعیف به جنگل انبوه تغییر می کند. کلیه پارامترهای خاک تفاوتهای معنی داری در سه منطقه نشان می دهند. کربن آلی، رس، سیلت ریز و درصد اشباع رطوبتی، نیتروژن کل و فسفر خاک با مساعدتر شدن شرایط خاکسازی در منطقه نرماب زیاد می شود. pH، هدایت الکتریکی، در صد شن، آهک و پتاسیم خاکها نیز به طور معنی داری با افزایش ضریب P/ET (نسبت نزولات سالانه به تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه) در منطقه نرماب کاهش می یابند. کانی شناسی رس نشان داد ایلیت و کلریت و مقداری کائولینیت کانی های غالب مواد مادری را در این مناطق تشکیل می دهد. با افزایش بارندگی (P/ET) و تغییر سایر عوامل فیزیکوشیمیایی از مقدار ایلیت و کلریت کاسته و کانی های اسمکتیت، ورمی کولیت و مخلوط ایلیت- ورمی کولیت افزایش چشمگیری می یابند. بیشترین مقدار اسمکتیت در منطقه آق سو دیده می شود که به نظر می رسد با افزایش آبشویی و خروج پتاسیم از لایه های ایلیت این کانی به اسمکتیت تغییر یافته است. ورمیکولیت نیز در هر دو منطقه آق سو و نرماب دیده می شود ولی در منطقه نرماب به دلیل pH پایینتر و یا قلیائیت کمتر خاک پایدارتر است.