ارزیابی عملکرد کنجد و ارتباط آن با سایر صفات وابسته تحت شرایط اقلیمی اصفهان

در این پژوهش، به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی، خصوصیات زراعی 16 رقم کنجد آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. نتایج نشان داد که بین ارقام مورد بررسی از نظر کلیه صفات از جمله تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه درکپسول و وزن هزاردانه، عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد سطح تفاوت معنی دار وجود دارد. برای کلیه صفات ضرایب تنوع فنوتیپی بزرگ تر از ضرایب تنوع ژنتیکی بودند و در بیشتر موارد این دو نوع ضریب تنوع اختلاف کمی با هم داشتند. صفات تعداد روز تا گلدهی، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزاردانه، عملکرد بیولو‍‍ژیک و شاخص برداشت همبستگی بالایی را با عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد سطح نشان دادند. براساس نتایج به دست آمده از رگرسیون مرحله ای برای عملکرد دانه در بوته، سه صفت تعداد کپسول در بوته، وزن هزاردانه و تعداد دانه در کپسول به ترتیب دارای اهمیت بودند و در مجموع 79 درصد از تغییرات آن را توجیه نمودند. نتایج تجزیه مسیر نیز نشان داد که وزن هزاردانه بیشترین اثر ژنتیکی مستقیم و مثبت را بر عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد سطح دارد. به طورکلی نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد که برای کلیه صفات مورد مطالعه تنوع ژنتیکی بالایی بین ارقام وجود دارد و انتخاب برای بهبود آنها می تواند موثر واقع شود. در برنامه های به نژادی کنجد نیز برای دست یابی به عملکرد بالا و مطلوب می توان سه صفت تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن دانه را به ترتیب اهمیت به عنوان شاخص های انتخاب در برنامه های اصلاحی مورد توجه قرار داد.