بررسی اصول اساسی تربیت مدنی (با رویکرد اسلامی)

تربیت مدنی«مورد توجه روز افزون سیاست گذاران نظام های آموزشی است. در جامعه ی ایران نیز، با توجه به تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی صورت گرفته از دوران مشروطیت به این سو، و بخصوص در دوران پس از انقلاب اسلامی، توجه به مقوله ی تربیت مدنی از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. اما از آنجا که تحقق ایده های تربیتی در هر جامعه ای متضمن وجود شرایط فرهنگی و اجتماعی مناسب است لذا کشف زمینه های ذهنی و فرهنگی لازم برای تحقق آرمان های جامعه ی مدنی از کارهای مهمی است که در راستای تربیت مدنی در ایران باید صورت گیرد. بر این اساس، هدف عمده ی این پژوهش آن است که با کشف و بررسی معانی و جنبه های ارزشی و فرهنگی اصول جامعه ی مدنی، میزان تناسب و هماهنگی آنها با ارزش های فرهنگی و دینی جامعه ی ایران معلوم گردد. بنابراین، چنانچه برای اصول تربیت مدنی و مفاهیم مدنیت خواهی و تربیت مدنی و جامعه ی مدنی محتوای ارزشی و دینی قائل باشیم، در آن صورت کشف معانی مندرج در این مفاهیم و تنظیم آن ها به منظور ساخت یک ساختار بومی از ایده مدنیت خواهی و تربیت مدنی برای دست اندرکاران آموزش و پرورش ایران از اهمیت شایانی بر خوردار خواهد بود. مهمترین اصولی که در این مقاله مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند، عبارتند از: اصل احترام به حقوق و آزادی های فردی و اجتماعی، اصل احترام به قانون و قانون مداری، اصل احترام به حقوق شهروندی، اصل مشارکت و فعالیت های اجتماعی و سیاسی، اصل مسئولیت پذیری اجتماعی، اصل استدلال و عقلانیت، اصل مدارا و تسامح، اصل گفتگو، اصل نقد و ارزیابی و اصل توجه به کثرت گرایی روشی. در پایان تاکید شده است که این اصول با ارزش ها و فلسفه ی حاکم بر جامعه ی ما که یک جامعه ی دینی است، تطابق و هماهنگی دارد و لذا سرمایه گذاری برای تربیت نسلی که به ارزش های مدنی معتقد بوده و در عمل پاسدار این ارزش ها باشد می تواند به عنوان یک توصیه ی دینی و آموزشی و پرورشی تلقی شود.