شرح و تحلیل رثای خوله

متنبی از سالی 337ه. ق تا 346 در خدمت سیف الدوله حمدانی بوده و در این مدت در فن رثا مجموعا شش قصیده گفته است. در پنج مرثیه از این مراثی، هر چند ابیات نغز و نیکو فراوان است ولی بهترین قصایدی نیست که در رثاگفته است، زیرا متنبی بیشتر این قصاید را برای انجام وظیفه گفته نه به حکم احساس و عاطفه و سوز درون. وی در این قصاید به هنر و عقلش بیشتر پناه برده تا دل و احساسش، از همین رو شنونده درآنها احساس سردی می کند. اما باید قصید های را که در رثای خوله ساخته است از بقیهء قصاید استثنا کنیم؟ زیرا این قصیده را هنکامی گفته که جدایی وی از سیف الدوله به درازاکشیده، شوقش به وی زیاد گشته و حوادثی که برای هر دو پیش آمده، آن دو را به یکدیگر نیازمند ساخته است. وی در این قصیده به عقلش- خصوصا عقل فلسفی اش- تکیه نموده و به بسیاری از حکم شایع میان ملت ها پناه برده و آنها را در قالبی موجز و دقیق ریخته است به گونه ای که به صورت امثال سائره در آمده و در هر زمان و مکان برای تسلیت گفتن صلاحیت دارد.