راهبردهای منتخب مردم در اطلاع یابی و آموزش همگانی برای آمادگی در برابر زلزله: بررسی دیدگاه ها و انتظارات مردم شهر تهران

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شیوه ها و اتخاذ راهبردهای مناسب اطلاع یابی و آموزش همگانی برای کسب آمادگی در مقابل زلزله با توجه به دیدگاه ها و انتطارات مردم شهر تهران انجام شد. این مطالعه مقطعی (Cross-sectional) در سال 1385 و در شهر تهران انجام شد. بدین منظور از 1211 نفر از جمعیت بالای 15 سال ساکن شهر تهران در خصوص شیوه های اطلاع یابی، ابزارهای مورد استفاده در آموزش همگانی و نوع اطلاعات موردنیاز برای کسب آمادگی در برابر زلزله سؤال شد. نمونه گیری به صورت خوشه ایو متناسب با نحوه توزیع جمعیت در مناطق 22 گانه شهر تهران انجام شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود و پرسشنامه ها توسط پرسشگر با مراجعه به درب منازل انجام گردید. 623 نفر از شرکت کنندگان در مطالعه زن (4/51%) و 588 نفر مرد (6/48%) بودند. طیف سنی افراد مورد مطالعه 15 تا 100 سال برای مردان (4/16±4/37=Mean) و 15 تا 84 سال برای زنان (6/14±5/34=Mean) بود. از دیدگاه مردم، مهم ترین اقداماتی که لازم است از سوی مسئولان ذی ربط برای آمادگی در برابر زلزله انجام گیرد به ترتیب اولویت عبارتند از: نظارت بر ساخت و ساز، مقاوم سازی ساختمان ها و آموزش همگانی. راه های آموزشی منتخب مردم برحسب اولویت بیشتر به کمتر تلویزیون، رادیو، مطبوعات کاغذی، پوستر، کلاس های آموزشی، نشریات و جزوات آموزشی مخصوص زلزله، فیلم ویدیویی و اینترنت بود. با فرض وقوع زلزله در شهر تهران، مهم ترین منبع برای کسب خبر در این خصوص، مردم با 9/47 درصد و تلویزیون با 4/23 درصد بیشترین توزیع فراوانی و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی با 03/4 درصد کمترین میزان را به خوداختصاص داده بودند. 9/69 درصد از جمعیت مطالعه معتقد بودند که در صورت پیش بینی وقوع احتمالی زلزله لازم است این موضوع از طریق رسانه ها اعلام گردد. در مجموع می توان نتیجه گرفت که اطلاع رسانی صرف باعث تغییر در نگرش و رفتار مردم نمی شود بلکه باید با استفاده از شیوه های مناسب، ضمن افزایش درک مردم در مورد خطرات مربوط به زلزله، آنها را به اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه تشویق کرد. انتخاب روش های اطلاع رسانی و ابزارهای آموزشی باید متناسب با روش های منتخب جامعه و فرهنگ بومی هر منطقه صورت گیرد. معرفی افراد و اماکن در معرض خطر، ارائه آموزش های مناسب برای شناسایی مکان های امن در محل های کار، زندگی و اماکن عمومی، توجه به اهمیت و نقش رسانه های گروهی به ویژه رادیو و تلویزیون در آموزش همگانی از مهم ترین نکاتی است که در پژوهش حاضر به دست آمد.