گرمباد (باد فون) و آتش سوزی جنگل در استان های مازندران و گیلان (نمونه: آتش سوزی تاریخ 25- 30 آذر 1384)

در 25 تا 30 آذر 1384 آتش سوزی گسترده ای در سطح 155 هکتار از جنگل های گیلان و مازندران رخ داد. برای مطالعه این آتش سوزی های کم سابقه، داده های فراوان، وسعت و زمان آتش سوزی و همین طور داده های هواشناسی برای دوره مطالعاتی اخذ و با استفاده از روش فرانسیلا و تحلیل سینوپتیک- دینامیک شرایط جوی دوره، نتایجی بدین شرح حاصل شد. کاهش رطوبت نسبی (به حدود 20%) و افزایش دما (در حدود 25 درجه سلسیوس) در منطقه مورد مطالعه و وجود شرایط بارش و اشباع (رطوبت نسبی 100%) در سمت رو به باد دامنه جنوبی البرز طی روز های مورد بررسی، رخداد پدیده گرمباد به عنوان عامل اصلی آتش سوزی را محتمل می سازد. ضریبk به دست آمده (بیش از 3/0) از روش فرانسیلا نیز خطر بالای آتش سوزی طی این روز ها را نشان می دهد. شرایط سینوپتیکی همراه با رخداد گرمباد در تراز های بالایی قرار گرفتن یک پشته با امتداد محور شمال- جنوب یا شمالغرب جنوبشرق بر روی نیمه غربی و مناطق شمال غربی ایران است؛ به طوری که قسمت عقب محور(صعودی) پشته در جنوب و غرب البرز قرار گرفته و قسمت جلو(نزولی) آن بر روی شمال ایران قرار می گیرد. این الگو امکان عبور جریان ها غربی از رشته کوه و شکل گیری گرمباد را تسهیل نموده است. در سطح زمین نیز طی این روزها زبانه پرفشاری با خط هم فشار 1020 میلی بار از سمت مرکز پرفشاری که سلول مرکزی آن با 1050 هکتوپاسکال فشار در غرب چین بسته شده، تا مناطق مرکزی کشور کشیده شده است. بررسی مؤلفه های مداری و نصف النهاری باد نیز نشان دهنده برای حرکت جنوبغربی باد از سطح زمین تا ترازهای بالایی جو است. علی رغم اشاره برخی کارهای تحقیقی که قبلا به انجام رسیده اند و پدیده گرمباد منطقه خزری را منتسب به انتقال هوا از جنوب به شمال کوه های البرز توسط پرفشار برودتی موسوم به پرفشار سیبری دانسته اند، در این مقاله نقش مؤثری برای پرفشار مذکور در بروز و توسعه پدیده گرمباد مشاهده نشد.