مضامین مراثی حسینی در دیوان سید مرتضی

ابوالقاسم علی بن ابی احمدالحسین(355ه.- 436ه.) معروف به سیدمرتضی، از فقها و متکلمان بزرگ شیعه امامیه و سرآمد دربسیاری ازعلوم مانند فقه، اصول، کلام، ادبیات، لغت وشعر، روزگارخویش بود. وی عمرشریف خویش را تنها به فراگیری علوم وتدریس وتالیف کتاب ورساله گذرانید و پس از برادرش سید رضی با کراهت، نقابت علویان را برعهده گرفت. شعر سید مرتضی آینه تمام نمای روزگارش است؛ زیرا به اندازه کافی ثروتمند بود و نیازی به سرودن اشعار متکسبانه وتملق گویی نداشت. وی شاعری توانا وزبان آور بود ولی درشعر به شهرت وآوازه برادرش سید رضی نرسید وشاید تلاش حاسدان ودشمنانش یکی ازعلل آن باشد.
سیدمرتضی 14 قصیده کوتاه وبلند مستقل جمعا در 696 بیت برای جدش حضرت امام حسین (ع) مرثیه سروده است. دراین مراثی سوزناک که به طورمعمول، آنها را در روزعاشورا می سروده، از مبانی فکری شیعه واز آرمان های آن دفاع کرده وتشیع مخلصانه خود را به نمایش گذارده است. بررسی مضامین مراثی حسینی سیدمرتضی اهمیت خاصی دارد؛ چرا که با پرداختن به آن معلوم خواهد شد وی کدامین واقعیات تاریخی را یادآور شده وچگونه برامام حسین (ع) ویاران باوفایش گریسته وچه عبرت هایی را فرا روی خوانندگان اشعارخویش قرار داده است.