بررسی تاثیر محیط طبیعی بر رفتار و اخلاق از دید متفکران اسلامی

امروزه با گسترش مکاتب طبیعت گرا، برخی تلاش کرده اند که با مبنایی نسبیت گرایانه تفاوت هویت های فرهنگی را در گوناگونی زمینه های اقلیمی و طبیعی تفسیر نمایند. در تعالیم دینی متونی در تایید این تاثیر، متونی در رد و یکپارچگی هویت انسانی الهی وجود دارد. بررسی دقیق میزان و نوع تاثیر محیط بر اخلاق و رفتار می تواند در تنظیم مبانی طراحی محیطی راهگشا باشد. این پژوهش تلاش دارد تا در مبحث حاضر به تشریح اندیشه اسلامی بر گرفته از نصوص دینی پرداخته و به موازات آن، نظر متفکران اسلامی در شاخه های مهم تفکر اسلامی، نظیر ابن سینا و فارابی در فلسفه مشاء، سهروردی در فلسفه اشراق، ابن عربی در حوزه عرفان و ابن خلدون در مبحث جامعه شناسی و علم تاریخ را در جهت اکتشاف، تحلیل و توسعه متون دینی به کار گیرد، و جایگاه این نظریات را در میزان تاثیرگذاری اقلیم بر رفتار نسبت به چهار مکتب روانشناسی رفتاری مقایسه نماید. روش پژوهش حاضر استدلالی تحلیلی است و با طرح سوالات مکاتب معاصر، به دنبال یافتن پاسخ، در میان اندیشه های اسلامی می باشد و اندیشمندان اسلامی تلاش نموده اند در یک بحث عقلی و دینی، نوع و میزان صحیح این تاثیر را بیان نمایند. بر اساس یافته های این تحقیق اقلیم های سخت و خشن که دارای قابلیت های کمتری برای آسایش انسان هستند زمینه ساز بروز و نمود رفتار و اخلاق های مناسب تری برای انسان می باشند و اقلیم های معتدل با قابلیت های محیطی بالا، زمینه های انحراف اخلاقی را برای انسان در پی دارد. از مباحث مهم و ارزشمند نظریه پردازان اسلامی که امروزه کمتر مورد تحلیل قرار گرفته آن است که، برای اقلیم های چهارگانه «سرد و خشک»، «گرم و مرطوب»، «گرم و خشک» و «معتدل)سرد و مرطوب(» استعدادها و قابلیت های رفتاری متفاوتی را بیان نموده اند که از این میان طبع و اقلیم گرم و خشک قابلیت های بیشتری را برای پرورش معنوی انسان در جهت بروز رفتارهای مناسب و تکامل اخلاق، فراهم می آورد.