عشق بی زوال: حکایت سعدی و مجنون از دلباختگی

نگارندگان بر آنند که عاشقانه های غزلی سعدی، سخت متاثر و ملهم از تلقی شعرای عذری عرب و خاصه مجنون، از دلباختگی است؛ و اگر شاخص ترین غزل های فارسی و عربی سعدی را ملاک اظهار رای قرار دهیم، در مجموع، فضای غالب بر غزل سعدی، فضایی کاملا متاثر از عشق عفیف عذری است. ابتدا برخی از موارد تاثیرپذیری سعدی از ابیات منسوب به مجنون، در حیطه شکلی و معنایی، نشان داده خواهد شد. خواهیم دید که برخی از ابیات سعدی درباره لیلی و مجنون، مستقیما متاثر از اشعار عربی مجنون است؛ نکته ای که تاکنون هیچ یک از شارحان غزل سعدی بدان توجهی نداشته اند. سپس به تعریف و تبیین «حب عذری»، ویژگی ها و مراحل آن و بازکاوی آن ها در غزل های سعدی خواهیم پرداخت. به عقیده نگارندگان، «حب عذری» از آبشخورهای اصلی بسیاری از موضوعات و مضامین غزل فارسی، همچون پاک و عفیف بودن عشق، عشق پیش از تولد، عشق پس از مرگ، وصال در قیامت و... است و شناخت حب عذری و اشعار عذریون، درک و دریافت مبانی جمال شناختی و معرفتی سعدی را در غزل، تا حد بسیار چشمگیری افزایش می دهد.