امکان استفاده از بذور گیاهان دارویی در محیط کشت بافت و تعیین شرایط بهینه کاربرد آن ها به عنوان عامل ژله ایی کننده جایگزین آگار

آگار، یکی از مشتقات نوعی جلبک دریایی است، که به عنوان ماده ی مولد ژل در اکثر محیط های کشت استفاده می شود. با وجود آن که یک محصول طبیعی و گیاهی است اما فرآوری آن، هزینه بر است. در طبیعت جایگزین های دیگری برای آگار وجود دارد.
روش تحقیق: لذا به منظور بررسی امکان جایگزینی آگار با دیگر ترکیبات دارویی ارزان قیمت، آزمایشی در دو مرحله در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در پژوهشکده بیوتکنولوژی ناحیه مرکز انجام شد. نخست آزمایشی با استفاده از بذور چهار نمونه گیاه دارویی بذرک، بالنگو، اسفرزه و شاهی به عنوان عامل ژله ایی کننده محیط کشت در مقایسه با شاهد آگار ترتیب داده شد. بذور این 4 گیاه با قابلیت تولید موسیلاژ، به جای آگار در مقادیر 1، 2، 3، 4 و 5 گرم بذر در 30 میلی لیتر محیط کشت مایع به محیط کشت بافت اضافه شد و صفاتی نظیر درصد ریزنمونه های رشد یافته، طول گیاهچه، تعداد شاخه های فرعی، تعداد برگ و طول میان گره ریز نمونه های گیاه استویا در این محیط، مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج و بحث: اسفرزه بهتر از سایر بذور توانست شرایط رشد را برای ریزنمونه ها فراهم کند. در مرحله دوم به منظور تعیین مقدار بهینه کاربرد این بذر، مقادیر 1، 2، 3، 4و 5 گرم بذر اسفرزه با حضور و عدم حضور زغال فعال به محیط کشت اضافه شد، در تیمار شاهد از آگار استفاده شد. نتایج نشان داد که استفاده از یک گرم بذر گیاه اسفرزه با حضور زغال فعال در صفات طول گیاهچه، تعداد برگ، طول میان گره، طول درازترین ریشه و وزن خشک گیاهچه اختلاف بسیار معنی داری را با سایر تیمارها ایجاد کرد.
توصیه های کاربردی: با توجه به نتایج حاصل از تحقیق حاضر می توان تا حدودی بذر اسفرزه را به دلیل داشتن موسیلاژ به عنوان جایگزین آگار جهت ژله ای شدن محیط کشت پیشنهاد کرد.