تحلیل تطبیقی اصل اضداد و رابطه آن با تفرد از نگاه یونگ و مولانا

نقد روان شناختی، از شاخه های نسبتا جدید و پویای نقد ادبی است که ادبیات را به روانشناسی پیوند می زند و از پژوهش های میان رشته ای محسوب می شود که در دنیای امروزی، اهمیت زیادی دارد. متون عرفانی از آن جا که درون گرایانه اند و در آن ها، به انسان و روح و روان او توجه بسیاری شده است، در حوزه این نوع نقد، اهمیت ویژه ای دارند. مثنوی مولانا، از ارزشمندترین متون عرفانی اسلامی است که از این نظر ممتاز است و ادبیات و روانشناسی را به هم نزدیک می کند؛ زیرا مولانا در مثنوی، خود را پایبند و گرفتار ضوابط و قواعد نظریه پردازی و یا مثنوی سرایی و داستان گویی نکرده است و آزاد و نسبتا مختار، واقعیات و تجارب عرفانی خود را بیان می کند؛ و آن چه را در ذهن و روانش می گذرد بی نقاب و بدون این که آن ها را چندان نیازمند پیرایش بداند، بیان می کند. مثنوی، آیینه ای است که حقایق عرفانی و روانی را همان گونه که هستند، منعکس می کند.
در حوزه روانشناسی، نیز آرا و نظریات یونگ با عرفان سازگاری دارد و می تواند بستر تحقیقات ادبی و نقد های روانشناختی واقع شود؛ بنابراین تحلیل روانکاوانه مثنوی، از دیدگاه یونگ بجا و سودمند خواهد بود. یکی از اصول نظریه یونگ، اصل اضداد است. این اصل و نتایج و توابع آن، در مثنوی نیز قابل بررسی است. این مقاله به تحلیل تطبیقی این اصل از نگاه یونگ و مولانا می پردازد. هم چنین نقش اضداد در فرایند تفرد و خودپروری را از دیدگاه آن ها بررسی می کند.