فهرست مطالب

علم سنجی کاسپین - سال چهارم شماره 2 (پاییز و زمستان 1396)

نشریه علم سنجی کاسپین
سال چهارم شماره 2 (پاییز و زمستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/12/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حسین نریمانی، سیدعلی اصغر رضوی صفحات 7-13
    سابقه و هدف
    یکی از رایج ترین روش های ارزیابی تولیدات علمی پژوهشگران و سازمان های وابسته به آن ها، استفاده از شیوه های مختلف علم سنجی است که توسط یکی از پایگاه های اطلاعاتی استنادی انجام می گیرد. این پژوهش با هدف ارزیابی تولیدات علمی دانشگاه مازندران از سال 2006 تا 2016 در پایگاه Scopus انجام شده است.
    مواد و روش ها
    این پژوهش به صورت توصیفی و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش مدارک علمی نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس (4091 مدرک) می باشد. اطلاعات مربوط به مقاله ها، تحت نام سازمانی دانشگاه مازندران ( AF-ID=«University of Mazandaran»)، مورد جستجو قرار گرفت. سپس محدوده زمانی برای تولیدات علمی ((LIMIT-TO (PUBYEAR) تعریف و جستجوی نهایی صورت گرفت و داده ها با استفاده از نرم افزار Excel و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
    یافته ها
    میزان تولیدات علمی دانشگاه مازندران در طی سال های مورد بررسی سیری صعودی داشته است. کمترین میزان تولید علم در سال 2006 و بیشترین میزان در سال 2013 بوده است. بیشترین تعداد مدارک نمایه شده، بیشترین استنادات دریافتی، و تعداد نویسندگان پرکار (تقریبا 60%) به دو دانشکده شیمی و فیزیک تعلق دارد. از لحاظ نوع مدرک علمی نمایه شده بیشترین تعداد مربوط به مقاله پژوهشی بوده (93/4 %)، از نظر مشارکت علمی و هم تالیفی بین سازمانی، بیشترین همکاری را با دانشگاه های هم جوار داشته اند.
    نتیجه گیری
    در مجموع با وجود سیر صعودی مدارک ثبت شده تا سال 2013 و افت آن در سال های بعد، و برای دیده شدن نتایج پژوهش پژوهشگران در سطح جهان و رسیدن دانشگاه به اوج تولیدات علمی خود، مسئولین دانشگاه می بایست شرایطی فراهم نمایند تا پژوهشگران بتوانند انگیزه و توان لازم برای انتشار مقاله در مجلات معتبر علمی را داشته باشند.
    کلیدواژگان: تولید علم، علم سنجی، پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس، دانشگاه مازندران
  • محمد باقر نگهبان، هدی رمضانی فر صفحات 14-22
    سابقه و هدف
    اهمیت این پژوهش شناخت، آگاهی و سنجش تولیدات علمی با هدف مقایسه ی نقشه علمی ایران با نقشه جهانی علم جهت شناسایی حوزه های میان رشته ای برای اخذ تصمیمات و سیاست گذاری ها و تعیین بهتر حوزه های بین رشته ای و ایجاد رشته های جدید است.
    مواد و روش ها
    این پژوهش کاربردی است و به لحاظ رویکرد از نوع تحقیقات علم سنجی و بر اساس گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی می باشد. جامعه آماری پژوهش، تمام مقاله های منتشرشده توسط پژوهشگران ایران در بازه ی زمانی 2015-2005 در پایگاه « وب آو ساینس» می باشد و برای تجزیه و تحلیل داده ها و ترسیم نقشه علمی از نرم افزارهای Excel ،VOSviewer، Bibexcel، Pajek استفاده شده است.
    یافته ها
    ترسیم نقشه ی تولیدات علمی ایران حاکی از آن است که بیشترین تولیدات علمی ایران در حوزه های موضوعی مهندسی برق و الکترونیک با 21614 سند، بوده است. در این پژوهش، بیشترین تولیدات علمی بین رشته ای ایران در حوزه های موضوعی الکترونیک با مهندسی شیمی، ریاضیات، مکانیک، فیزیک و ریاضیات بین رشته ای صورت گرفته است. حوزه های مهندسی برق، سوخت و انرژی و مهندسی شیمی قطب پژوهش های بین رشته ای ایران و حوزه های پژوهشی علوم رایانه و بیوشیمی حوزه های واسط در پژوهش های بین رشته ای ایران محسوب می شوند.
    نتیجه گیری
    از مقایسه نرخ رشد تولیدات علمی ایران با نرخ رشد تولیدات علمی جهان می توان نتیجه گرفت که ایران جزء کشورهای پرشتاب جهان محسوب می شود ولی از لحاظ پژوهش های بین رشته ای ضعیف است. با شناسایی حوزه های بین رشته ای در این پژوهش، سیاست گذاری علمی کشور باید در راستای حفظ و تقویت این حوزه ها صورت پذیرد.
    کلیدواژگان: میان رشته، نقشه علمی، علم سنجی، تولیدات علمی، ایران
  • مونا آل منیع، فریبا نظری، زاهد بیگدلی صفحات 23-35
    سابقه و هدف
    این پژوهش با هدف تعیین وضعیت هم تالیفی نویسندگان بروندادهای علمی حوزه کشاورزی و رابطه آن با میزان رویت پذیری آن ها در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام بین سال های 1386 تا 1391 انجام شده است.
    مواد و روش ها
    پژوهش از نوع پیمایشی با رویکرد علم سنجی انجام شده است و جامعه پژوهش را آن دسته از تولیدات علمی منتشره در مجلات حوزه ی کشاورزی تشکیل می دهند که در بازه ی زمانی 1386 تا 1391 در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نمایه شده اند. تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار SPSS و اکسل و Pajek صورت گرفته است.
    یافته ها
    تعداد عناوین منتشرشده حوزه کشاورزی در طول سال های 1386 تا 1391 سیر صعودی داشته و از مجموع 15128 مقاله نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام 92/3% دارای نویسنده همکار و 7/7% فاقد نویسنده همکار بوده اند. آثار منتشرشده از 2017 عنوان در سال 1386، به 3250 عنوان در سال 1391 افزایش پیدا کرده و نرخ رشد سالانه انتشارات برای سال های 1391-1386 عدد 9/27% را نشان می دهد.
    نتیجه گیری
    بین مقالات دارای هم تالیفی و میزان رویت پذیری آن ها در حوزه ی کشاورزی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. وجود نویسنده همکار بر روی میزان استناد به مقاله تاثیرگذار خواهد بود به طوری که هم تالیفی سبب افزایش استناد به مقالات خواهد شد.
    کلیدواژگان: هم تالیفی، کشاورزی، رویت پذیری، استناد، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام
  • نسرین مرادی، علی اکبر صبوری، علیرضا نوروزی صفحات 36-44
    سابقه و هدف
    همکاری های علمی، احتمال ارجاع و استناد به مقاله و ظهور نتایج آن در آثار دیگران را افزایش می دهد. این پژوهش با هدف مشخص کردن الگوی نویسندگی در رشته های مختلف علوم پایه، علوم انسانی و هنر و بررسی رابطه میان تعداد نویسندگان و میزان استناد به مقاله های ایرانی نمایه شده در وبگاه علم، انجام شده است.
    مواد و روش ها
    پژوهش حاضر از روش های توصیفی و تحلیلی با بهره گیری از روش های علم سنجی انجام شده و جامعه پژوهش کلیه مقاله های پژوهشگران ایرانی در موضوع های علوم پایه، علوم انسانی و هنر در وبگاه علم در سال 2012، 17671 سند است. تعداد استنادهای مقاله ها تا ماه می 2016 ثبت شده است. سال 2016 از این نظر انتخاب شد که مقاله های حوزه های مختلف، زمان کافی برای دریافت استناد را داشته باشند. داده ها با مراجعه به مقاله های هر رشته و شمارش تعداد نویسندگان هر مقاله و نیز تعداد استنادهایی که هر مقاله تا ماه می 2016 دریافت کرده بود، جمع آوری گردید. در جمع آوری و تحلیل داده ها از نرم افزارهای Bibexcel، Excel وSPSS استفاده شد.
    یافته ها
    پژوهش حاضر نشان داد که بیشترین الگوی مشارکت و همکاری پژوهشی در ایران گروه های دو تا پنج نفره هستند. همچنین همبستگی و رابطه بین تعداد نویسندگان و تعداد استنادها در رشته های مختلف، متفاوت است.
    نتیجه گیری
    در بین موضوع های مورد بررسی، رشته پزشکی دارای بالاترین ضریب همبستگی بین تعداد نویسندگان و تعداد استنادها و باستان شناسی دارای کمترین میزان همبستگی بود.
    کلیدواژگان: همکاری علمی، هم نویسندگی، وبگاه علم، تعداد نویسندگان، تعداد استنادها، ایران
  • منصوره دمرچی لو صفحات 45-52
    سابقه و هدف
    یافته های حاصل از مطالعات سنجش و ارزیابی علم از مهم ترین ابزارهای برنامه ریزی وسیاست گذاری علمی در هر کشور به شمار می رود و مطالعه حاضر به بررسی وضعیت تولیدات علمی حوزه موضوعی خلیج فارس در پایگاه اسکوپوس به عنوان یکی از مهم ترین پایگاه های استنادی در طی یک دوره 20 ساله می پردازد.
    مواد و روش ها
    پژوهش از نوع پیمایشی توصیفی است و به روش علم سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش را کلیه رکوردهای نمایه شده با کلیدواژه Persian gulf طی سال های 1996 الی 2015 در پایگاه اسکوپوس تشکیل می دهند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از ابزار تحلیلی داده ها در اسکوپوس و بخشی نیز از طریق SPSS نسخه 21 انجام شده است.
    یافته ها
    جستجوی کلیدواژه Persian gulf در پایگاه اسکوپوس در طی سال های 1996 الی 2015 نشان داد که 2667 مدرک، با همکاری 84 کشور، در 160 مجله و در 27 حوزه موضوعی منتشر شده و متوسط نرخ رشد سالانه انتشارات در حوزه موضوعی خلیج فارس در سطح جهانی 22/5% ، در کشورهای منطقه خاورمیانه 17/5% و در ایران 39/2% است. 23/8% مدارک دارای یک نویسنده و مدارک دارای سه و دو نویسنده در رتبه های بعدی قرار دارند. بیشترین تولیدات علمی این حوزه در حوزه موضوعی «پزشکی» طبقه بندی می شود.
    نتیجه گیری
    در 20 سال اخیر با رشد قابل توجه تولیدات علمی در حوزه خلیج فارس روبرو هستیم. اگرچه ایران بیشترین تولیدات علمی در حوزه خلیج فارس را دارد، اما بررسی کیفی تولیدات علمی منتشرشده توسط ایران از طریق شاخص «میانگین تعداد استناد مقالات» و شاخص «h مدارک» حاکی از اثرگذاری پایین آن هاست که لازم است این مسئله مورد توجه قرار گیرد.
    کلیدواژگان: تولیدات علمی، خلیج فارس، اسکوپوس، ایران، تحلیل استنادی
  • ترسیم نقشه هم رخدادی واژگان حوزه بازیابی تصویر بر اساس مقالات نمایه شده در پایگاه Web of Science
    سمیرا دانیالی، نادر نقشینه، غلامرضا فدایی صفحات 53-61
    سابقه و هدف
    با توجه به اهمیت و کاربرد گسترده حوزه بازیابی تصویر در رشته های گوناگون، پژوهش حاضر به بررسی روند پژوهش و تعیین علایق پژوهشی در حوزه بازیابی تصویر و ترسیم نقشه هم رخدادی واژگان این حوزه بر اساس مقالات علمی پایگاه WoS می پردازد.
    مواد و روش ها
    پژوهش حاضر از نوع پژوهش های علم سنجی است و از فنون کتاب سنجی مانند تحلیل هم استنادی، بهره گرفته است. جامعه آماری تمامی مقالات نمایه شده در پایگاه وب. آو. ساینس طی سال های 2001 تا 2012 میلادی در ارتباط با بازیابی تصویر است. از این روی تعداد 2537 مقاله بازیابی شد. از دو نرم افزار Citespace و VOSviewer جهت انجام مطالعات تحلیل هم واژگانی مقالات علمی-پژوهشی استفاده گردید.
    یافته ها
    بالاترین مرکزیت عدد 0/18 و مربوط به اصطلاح «بازیابی تصویر» می باشد. «بازیابی محتوا محور تصویر»، «بازخورد ربط» نیز هر دو با مرکزیت 0/15 در رتبه بعدی قرار گرفته اند. بالاترین شکوفایی عدد 11/59 و مربوط به «انجمن تشخیص الگو» می باشد. «بازیابی محتوا محور» و «پایگاه داه تصویر» با شکوفایی 7/53 و 5/79 رتبه های دوم و سوم را کسب نموده اند. بالاترین سیگما برای «شکل» عدد 5/36 و برای سایر اصطلاحات عدد 1 می باشد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل شبکه هم رخدادی واژگان در نرم افزار VOSviewer تشکیل 9 خوشه علمی در حوزه بازیابی تصویر را نشان داد.
    نتیجه گیری
    نتایج حاصل از تحلیل شبکه هم رخدادی واژگان در حوزه بازیابی تصویر نشان داد که بازیابی محتوا محور تصاویر یکی از رویکردهای مهم و مطرح در حوزه بازیابی تصویر است.
    کلیدواژگان: بازیابی تصویر، نقشه علم، سیگما، شکوفایی، مرکزیت
|
  • Hossein Narimani, Seyed Ali Asghar Razavi Pages 7-13
    Background And Aim
    One of the most common methods of evaluation of researcher's scientific outputs and their affiliated organizations is using different methods of scientometrics, which is done by a citation databases. The aim of this study was to evaluate the scientific outputs of Mazandaran University from 2006 to 2016.
    Material and
    Methods
    This descriptive study was conducted using scientometric approach. Research population was the indexed papers in Scopus citation (4091 documents). Data related to articles with the affiliation of (AF-ID = "University of Mazandaran") were searched in the Scopus. Then, the time limit for scientific output was defined (LIMIT-TO (PUBYEAR)) and the final research was conducted. Finally, data were analyzed using Excel and SPSS.
    Findings: The results showed that the scientific outputs of Mazandaran University have increased during the study period. The least amount of scientific output was in 2006, and the highest in 2013. The largest number of indexed documents, the most received citations, and the prolific authors (60%) belong to the Faculty of Chemistry and Physics. In terms of the type of the indexed scientific documents, the largest number was related to research papers (93/4%), In terms of scientific collaboration and inter-organizational co-authorship, Mazandaran University had the most cooperation with neighboring universities.
    Conclusion
    Totally, due to the ascending trend of recorded documents until 2013 and its descending one in the following years and for observing the research results of researchers in the world and reaching the University to the peak of their scientific publications, this University authorities should be provided the conditions in which the researchers can achieve to the necessary motivation and ability for publication in valid scientific journals.
    Keywords: Science production, Scientometrics, Scopus, Mazandaran University
  • Mohammad Bagher Negahban, Hoda Ramezanifar Pages 14-22
    Background And Aim
    The aim of this study was to understand, acknowledge and assess the scientific outputs in order to compare the scientific map of Iran with the global scientific map so that we could identify the interdisciplinary fields and make better decisions and policies in launching new fields of study.
    Material and
    Methods
    This applied research is scientometric in terms of approach and descriptive research in terms of data collection. Statistical population was all published articles of Iranian researchers, indexed in the Web of Science from 2005 to 2015. Data analysis and scientific mapping were performed using Excel, Bibexcel, VOSviewer and Pajek.
    Findings: Drawing a map of Iranian scientific outputs indicated that the most scientific outputs were in the majors of Electronics Engineering (21614 cases). The highest degree of Iranian interdisciplinary scientific outputs was related to the fields of Electronics and Chemical Engineering, Mathematics, Mechanics, Physics and Interdisciplinary Math. The majors of Electronics Engineering, Energy and Fuels and Chemical Engineering are the poles of interdisciplinary fields in Iran as well as the majors of Computer Sciences and Biochemistry have the betweenness centrality among other interdisciplinary fields.
    Conclusion
    Comparing the rate of Iranian scientific outputs with that of global outputs has shown that Iran is one of the fastest growing countries in the world but is poor in terms of interdisciplinary studies. Identifying these areas in this study can help to make a better policy for maintaining and enhancing them.
    Keywords: Interdisciplinary, Scientific map, Scientometrics, Scientific outputs, Iran
  • Mona Almonie, Fariba Nazari, Zahed Bigdeli Pages 23-35
    Background And Aim
    This study aimed to examine co-authorship and collaboration of scientific outputs in the field of agriculture. Moreover, it investigated their visibility in Islamic World Science Citation Center (ISC) from 2007 to 2013.
    Material and
    Methods
    This survey study was done using scientometric method and population included the scientific outputs published in journals of agriculture indexed in ISC from 2007 to 2013. Data were analyzed via descriptive and inferential statistics using SPSS, Excel and Pajek softwares.
    Findings: The results showed that there was an ascending trend in papers published in the field of agriculture during 2007-2013. In addition, from 15128 papers indexed in ISC, 92.3% had coauthors and 7.7% had no co-authors. The published papers had ascending trend from 2017 in the year of 2007 to 3250 titles in 2013. Yearly rate of growth was %9.27 during 2007-2013.
    Conclusion
    There was a positive and significant relationship between co-authorship papers and their visibility in the field of agriculture. The presence of the co-author will influence on the number of citations to the article so that co-authorship will increase the citations.
    Keywords: Co, authorship, Agriculture, Visibility, Citation, Islamic Word Science Citation Center
  • Nasrin Moradi, Ali Akbar Saboury, Alireza Noruzi Pages 36-44
    Background And Aim
    Scientific collaborations increase citations and its results in the other's research. This aim of this study was to determine the number of authors in different majors of humanities, basic sciences and arts and the relationship between the number of authors and number of citations on Iranian articles indexed in the Web of Science.
    Material and
    Methods
    The present study was conducted using descriptive and analytical methods through scientometric methods. The research population was all articles published by Iranian researchers on the topics of basic sciences, humanities and art, indexed in the Web of Science in 2012, which were 17671 documents. The number of citations of articles has been recorded by May 2016. The year of 2016 was selected for the articles in the various categories would have enough time to get the citation. Data were collected via referring to articles in each field, counting the number of authors in each article and the number of citations received each article until May 2016. Bib Excel, Excel, and SPP softwares were used to analyzed the data.
    Findings: This research has shown that the largest share of research collaboration in Iran is in a group of two to five people. Moreover, there was a relationship and correlation between the number of authors and the number of citations in different majors.
    Conclusion
    Among the examined categories, the field of medicine had the highest correlation coefficient between the number of authors and the number of citations, and archeology had the lowest correlation.
    Keywords: Scientific collaboration, Co, authorship, Web of science, Number of authors, Number of citations, Iran
  • Mansoureh Damerchiloo * Pages 45-52
    Background And Aim
    Findings from studies on science assessment and evaluation are the most important tools for planning and policy-making in each country; therefore, the aim of this study was to investigate the scientific output in the field of Persian Gulf in Scopus during 1996-2015.
    Material and
    Methods
    This descriptive survey study was performed using scientometrics method. The study population was the indexed articles in Scopus with keyword of Persian Gulf from 1996 to 2015. Data were analyzed using analytical tools in Scopus and SPSS 21.
    Findings: The results have shown that all 2667 documents written by 84 countries have been published in 160 journals with 27 different fields. The average growth rate of annual outputs was 22.5% in the world, 17.5% in the Middle East and 39.2% in Iran. Moreover, 23.8% of the documents have one author and documents with three or two authors are in the next ranks. Most scientific outputs are related to the field of "medicine".
    Conclusion
    In the last 20 years, we are faced with significant growth in scientific outputs in the field of Persian Gulf. Although Iran has the most scientific outputs in this field, the qualitative evaluation of scientific outputs published by this country via indices of "the average number of citations of articles" and "h-index" has indicated their low effectiveness, which should be paid attention.
    Keywords: Scientific Production, Persian Gulf, Scopus, Iran, Citation Analysis