ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 20 (فروردین 1384)

چینه شناسی کمربند چین خورده زاگرس در دوره نیوپروتروزوییک پایانی و فانروزوییک در بررسی های جدید بازنگری گردیده است. که مشتمل بر چهار گروه از سنگ ها و هر گروه حاوی یک دگرشیبی ناشی از تغییرات مگاسکانس های رسوبگذاری شده در یک حوضه رسوبی همزمان با تکتونیک است.

ارتباط مستقیم رشد اقتصادی یک کشور با مقدار مصرف انرژی بر هیچ کس پوشیده نمی باشد. نفت حیاتی ترین منبع انرژی و عامل اصلی تعیین کننده توسعه جهانی است. با پیشرفت صنعت, بر اهمیت عملیات اکتشاف و استخراج از مخازن هیدروکربوری نیز روزبه روز افزوده می شود و همچنین تدابیر خاصی برای بهره برداری از مخازن با ریسک بالا که در مناطق زمین شناسی پیچیده وجود دارند, اتخاذ خواهد شد.

یک نیاز و مساله کلیدی در حفاری چاه های جهت دار و افقی, حفظ مسیر چاه درون بازه تولیدی است. این نکته زمانی اهمیت بیشتری می یابد که هدف, رسیدن به بیشترین میزان بازیافت هیدروکربن در حفاری لایه های نازک و مخازن گسلی چین خورده پیچیده, باشد. پس از شناسایی و تعریف کلی هدف نهایی عملیات حفاری (مخزن) از طریق مطالعات لرزه نگاری, این عدم پیش بینی درست و شناسایی ساختمان زمین شناسی مخزن است که در پیشرد عملیات حفاری ممانعت ایجاد می کند.

به منظور بررسی کیفیت مخزن بنگستان میدان نفتی کیلورکریم واقع در استان بوشهر (جنوب فروافتادگی دزفول), چند ویژگی مهم پتروفیزیکی این میدان (تخلخل, اشباع آب و ستون هیدروکربنی) مورد مطالعه قرار گرفت. از شش حلقه چاه حفر شده در این میدان, چهار حلقه در مخزن بنگستان تکمیل گردیده اند که عمیق ترین آنها چاه شماره 6 است که تا گروه خامی امتداد می یابد.

حفاری افقی, از پیشرفته ترین تکنولوژی هایی است که در 30 سال اخیر در صنعت نفت و گاز مورد استفاده قرار گرفته است. چاه افقی حالتی خاص از چاه های زاویه دار است که اغلب به نام Drain hole از آن یاد می شود. در ابتدا به این تکنولوژی به عنوان یک راه نا آشنا و دشوار برای حفاری اشاره می شد و مهندسین مخزن و تولید نیز به اقتصادی بودن این روش با دیده تردید می نگریستند. اما امروزه از این تکنولوژی, به عنوان یک ابزار مفید و موثر در صنعت نفت یاد می شود.

عراق یکی از کشورهای نفت خیز خاورمیانه است که می تواند در آینده یکی از اولین تولیدکنندگان نفت در جهان باشد. وجود توالی ضخیم رسوبی از کامبرین تا عهد حاضر, ساختمان ها عظیم زمین شناسی, تولید بسیار زیاد هر چاه و ذخیره بسیار فراوان, از ویژگی های میادین نفتی عراق است. طبق آخرین آمارها پتانسیل نفتی عراق 150 تا 200 بیلیون بشکه نفت و 106 تریلیون فوت مکعب گاز تخمین زده شده است.

به کارگیری همزمان شوت اصلاحی (checkshot) و محاسبه سرعت های درون لایه ای در حفاری, باعث کاهش عدم اطمینان و جلوگیری از اتفاقات ناگوار می گردد. استفاده از سیستم جدید "برداشت لرزه ای حین حفاری" (Seismic While Drilling -SWD)  در چندین عملیات حفاری در دریای خزر, منجر به کاهش عدم اطمینان لرزه ای از 30 تا 2500 فوت (9تا 762متر) و حفاری توام با اطمینان خاطر تا عمق مورد نظر گردیده است.

توسعه در هر شاخه صنعتی به مفهوم صرف منبع بیشتر و تولید ضایعات فرایندی و مصرفی بیشتر است. در این نقطه تولید ضایعات به عنوان کانون چالش توسعه صنایع و توسعه پایدار و به مفهوم ویژه تر آن محیط زیست رخ نماید. این چالش تا هنگامی که توسعه پایدار به عنوان مفهوم اساسی محور برنامه ریزی های انجام شده قرار نگیرد, در حاشیه جا دارد, تا زمانی که ظرفیت ما در طبیعت در هضم و جذب آلاینده ها به اتمام برسد و بحران های اجتماعی, سیاسی و اقتصادی را در پی دارند به صورت ناگهانی و بدون هیچ گونه هشدار اولیه پدیدار شوند.