پژوهشنامه اسلامی حقوق
پیاپی 6 (پاییز و زمستان 1401)

گاهی انسان به دلیل ضربه های شدید مغزی در وضعیت حیات نباتی قرار می گیرد و عقل و برخی منافع اعضای بدن خود را از دست می دهد. اگر این حالت به دلیل جنایتی رخ دهد، مسایل گوناگون فقهی و حقوقی و ازجمله مسیله وحدت یا تعدد دیه را به دنبال دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی زندگی نباتی و حکم دیه آن از منظر فقه و حقوق اسلامی است. برای این منظور، داده‎ها به صورت کتا بخانه ای گردآوری و از روش توصیفی تحلیلی بهره برده شد. از مطالعه آثار فقها به دست آمد که اگر یک ضربه، مجنی علیه را دچار زندگی نباتی کند و افزون بر آن برخی منافع اعضای دیگر او را نیز ازبین ببرد و این ضربه باعث تعدد جنایات به طور متصل و مترتب بر یکدیگر در یک عضو باشد، دیات تداخل کرده و یک دیه باید پرداخت شود، اما اگر در دو یا چند عضو باشد یا منافع مستقل و گوناگون زایل شده باشد هر آسیب، دیه مستقل خودش را دارد. از مطالعه منابع فقهی و شرعی به دست می آید که دستورات الهی به طورکامل، حکیمانه است و باید دقیق اجرا شود تا هیچ جنایتی بدون پاسخ نماند.

مفهوم آزادی و ابعاد مختلف آن و حدود و انواع آن همیشه مورد توجه صاحب نظران، اندیشمندان و مکاتب مختلف بوده است و هرکدام نسبت به جهان بینی و شناخت و برداشت خود از نظام خلقت، تعریف و مصداقی برای آزادی ذکر کرده اند. حق آزادی نیز از دیرباز، تعاریف و مصداق های مختلفی به فراخور دیدگاه مکاتب فکری داشته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی انجام شد که انواع تعاریف آزادی، حق آزادی و تبیین آن در منابع اسلام و اسناد بین الملل حقوق بشر و این دو دسته اسناد را ازنظر نگاه به حق آزادی، بررسی نموده است. انواع آزادی در منابع اسلامی شامل آزادی معنوی، آزادی عقیده، آزادی بیان و آزادی انتخاب حاکم اسلامی است. انواع آزادی در اسناد بین الملل حقوق بشر نیز شامل آزادی عقیده و آزادی بیان است. برآیند بررسی تطبیقی حاضر، آشکار شدن تفاوت بنیادین حق آزادی در اسلام و اسناد بین الملل در مورد تغییر عقیده و مذهب، آزادی معنوی، انتخاب حاکم اسلامی و مقبولیت وی و مبانی آزادی بیان است

توسعه جوامع امروزی زمانی محقق می شود که همه توانمندی ها و استعدادهای آن بالفعل شود. حضور و مشارکت زنان که نیمی از اجتماع را تشکیل می دهند نقش انکارناپذیری در این فرایند دارد. اسلام مکتبی است که قوانین و احکام خود را براساس رشد و کمال نفسانی و پرهیز از مرزروی استعدادها استوار می کند. به همین دلیل ضوابط و معیارهای دقیقی را در زمینه ارتباطات زنان و مردان برقرار کرده است. اشتغال و حضور زنان در صحنه های اجتماعی خواه ناخواه به گسترش این مراودات و ارتباطات می انجامد. در احکام شرعی و قوانین مبتنی بر شرع، چگونگی این معیارهای منطقی و ضرورت اشتغال و حضور اجتماعی زنان مطرح می شود و اینکه قوانین فقهی و حقوقی چه محدودهایی را در مورد اشتغال زنان ترسیم می کند. با بررسی آیات و روایات می توان به این نتیجه رسید که اسلام هیچ منعی نسبت به اشتغال زنان ندارد. هدف از نوشتار حاضر بررسی جایگاه اشتغال زنان در افغانستان است که به صورت کتابخانه ای تهیه و تنظیم شده است.

در پژوهش حاضر، حقوق اقلیت های دینی و مذهبی در نظام بین المللی حقوق بشر و اندیشه اسلامی توصیف و مقایسه می شود. برای این منظور، مفهوم اقلیت، حقوق اقلیت های دینی، فقدان و نقص های جامعه بین المللی مطرح می شود. همچنین در چارچوبی جدید سعی شده که حقوق اقلیت های دینی و مذهبی از دیدگاه اسلام و جامعه بین المللی حقوق بشر به تصویر کشیده شود. برای درک بهتر این مطلب، دیدگاه پیامبر اکرم (ص)، امام علی (ع) و امام خمینی (ره) در مورد این موضوع و حقوق تمام اقلیت ها کنار هم آمده است تا نشان دهد که اقلیت های دینی نیز مانند سایر انسان ها هستند و تفاوتی با دیگر افراد ندارند. برای همین باید از حقوق برابر با دیگران برخودار باشند. تحقیق حاضر به صورت کتابخانه ای و توصیفی گردآوری شده و نشان می دهد که حقوق اقلیت های مذهبی، امری شناخته شده هم در عرصه اسلام و هم در عرصه بین الملل است.