مجله زیست شناسی ایران
سال هفدهم شماره 4 (زمستان 1383)

انواع مشتقات فعال اکسیژن،ROS، بعنوان یکی از عوامل ایجاد ناباروری در مردان شناخته می شوند. تولید فزاینده ROS در سلولها منجر به پراکسیداسیون چربی ها (LPO) و غیر فعال شدن سلولها بویژه اسپرمها واجد غشایی مملو از اسید چرب غیر اشباع، می گردد. در مطالعه حاضر توان آنتی اکسیدانی منگنز در راستای غلبه بر روند LPO (القا شده توسط کمپلکس فرو- اسکوربات و نیکوتین) در برابر روی، نیکل و ترولوکس (مشابه محلول در آب ویتامین E) مقایسه گردید. جهت مقایسه از روش اسپکتروفوتومتری سنجش غلظت مالون دی آلدئید(MDA) تولید شده در محیط استفاده شد. فعالیت گلوتاتیون -S ترانسفراز یا GST نیزبا سنجش مقدار کونژوگه (مزدوج) CDNB-GSH تولید شده در محیط مورد ارزیابی قرار گرفت.آزمایش تورم هایپواوسموتیک نیز جهت بررسی استحکام غشا انجام شد. روش آماری مورد استفاده آزمون -t استیودنت بود. نتایج نشان می دهد که افزودن یونهای فلزی بویژه منگنز به محیط واکنش موجب افت مقدار MDA و نیز کاهش فعالیت GST گردید. منگنز در میان دیگر یونهای فلزی (با توجه به ki کمتر)، و پس از ترولوکس،از پتانسیل آنتی اکسیدانی بهتری برخودار بود. کاهش فعالیت GST و نیز افزایش اسپرمهای متورم، و نیز بهبود قدرت تحرک اسپرمها در حضور یونهای فلزی کمیاب موید فروکش سازی روند LPO در عناصر غشایی اسپرمهاست که به نوبه خود مانع از بروز ناباروری می شوند. در این راستا می توان از منگنز در بهبود شرایط عمل در انواع ART نظیر لقاح خارج رحمی و تزریق درون سیتو پلاسمی اسپرم یا ICSI استفاده ای ویژه و بهینه نمود.

در این مطالعه تغییرات کمی قطرپریکاریون و هسته نورونهای حرکتی شاخ شکمی و سلولهای گلیال موجود در ماده خاکستری نخاع 2 گروه جنینی شامل جنینهای 37 روزه (Mid stage) و جنینهای 52 روزه (Late stage) و3 گروه سنی بعد از تولد شامل نوزاد یک روزه،6 ماهه (بلوغ جنسی) و بالای یکسال (بلوغ جسمی) مورد اندازه گیری قرار گرفتند.در هر گروه سنی 3 حیوان در نظر گرفته شد. از ده قطعه نخاع شوکی(C1, C4, C8, T4, T7, T13, L4, L7, S2, CO1) در هر 5 گروه سنی مقاطع بافتی به ضخامت 5 میکرون تهیه شد. با استفاده از رنگ آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین مقاطع بافتی، قطر نورونهای حرکتی لامینای 9 (براساس تقسیم بندی Rexed)، و هسته آنها اندازه گیری و تغییرات کمی تعداد سلولهای موجود در شاخ پشتی، شاخ شکمی و کل ماده خاکستری نخاع شمارش گردید. نتایج نشان داد قطر پریکاریون و هسته نورونهای حرکتی و تعداد سلولهای گلیال از جنین 37 روزه تا گروه سنی 6 ماهه افزایش ولی از گروه سنی 6 ماهه تا بالای یکسال کاهش می یابد.

در این تحقیق ویژگی های ساختاری و رویشی عرصه دره جنگلی رودخانه شیرین رود واقع در منطقه دودانگه در 80 کیلومتری جنوب ساری شناسایی شد. نتایج بررسی ها و داده های حاصل از برداشتها و مطالعات میدانی نشان داد که دو گروه یا واحد ژئومورفولوژیک از هم قابل تفکیک هستند. بر این اساس با توجه به رتبه بندی انجام شده بر حسب مقادیر ارزش اهمیت (IV=Importance Value)، در گروه اول (ارتفاع 1100-790 متر)تیپ درختی غالب منطقه در جهت های شرقی تیپ راش- ممرز- انجیلی است. در گروه دوم (ارتفاع 1700-1100) متر تیپ درختی غالب منطقه در جهت شرقی تیپ راش- ممرز- توسکا ییلاقی- نمدار است در حالی که در جهت غربی تیپ راش - توسکا ییلاقی - ممرز غالب است. تیپ غالب منطقه با توجه به IV و رتبه بندی آن در کل گونه ها و کل پلاتها در دو جهت شرقی و غربی و دامنه ارتفاعی 1700-790 متر بطور مشابه تیپ راش- ممرز افرا تعیین گردید. افرا در جهت های مختلف IV=4 و در این مورد IV=3 را به خود اختصاص داد. بنابراین در ساختار کلی منطقه تیپ غالب رویشهای جنگلی حاشیه رودخانه شیرین رود ساری تیپ راش- ممرز - افرا می باشد. شناخت همه جانبه این اکوسیستم همراه با بهره وری اصولی از ذخایر ژنتیکی زیستمندان آن می تواند متضمن توسعه پایدار زیست محیطی و اقتصادی در منطقه باشد.

هدف از این تحقیق مقایسه تنوع زیستی گیاهی در جنگلکاری توسکای ییلاقی با جنگلکاری آمیخته ون-پلت بعد از گذشت 13 سال از کاشت آنهاست. این جنگلکاری ها در کنار یکدیگر و در 8 کیلومتری غرب شهرستان صومعه سرا قرار دارد. به منظور برداشت داده های صحرایی از روش آماربرداری تصادفی - سیستماتیک استفاده شد و مساحت قطعه نمونه بروش پلاتهای آشیانه ای با توجه به منحنی سطح - گونه بدست آمد و بترتیب 17 و18 قطعه نمونه از جنگلکاری های توسکای ییلاقی و آمیخته ون - پلت برداشت شد. در داخل هر قطعه نمونه نوع گونه های گیاهی شناسایی و درصد پوشش آنها با توجه به معیار براون- بلانکه مشخص گردید. برای آنالیز تنوع زیستی از شاخص شانون - وینر،N1 مک آرتور و یکنواختی پیلو استفاده شد. نتایج نشان داد که در جنگلکاری های توسکای ییلاقی و آمیخته ون- پلت تعداد گونه های علفی بترتیب برابر 32 و35 عدد است. تعداد گونه های چوبی (درختی و درختچه ای) در هر کدام از جنگلکاری ها 8 عدد بدست آمد. همچنین تنوع (شانون- وینر و N1)، یکنواختی و غنا در جنگلکاری آمیخته ون - پلت بیشتر از جنگلکاری توسکای ییلاقی بود. آزمون آماری نشان داد که بین دو نوع جنگلکاری از نظر تنوع و یکنواختی اختلاف معنی دار(P<0/0001)، اما از نظر غنا اختلاف معنی داری بین آنها وجود ندارد (P=0.315).

بررسی میزان مقاومت به خشکی ژنوتیپهای کشور و وارد کردن ارقام خارجی و مقایسه آنها با ارقام داخلی منجر به انتخاب ارقام برتر برای شرایط کشور می گردد. لذا این تحقیق بر روی نهال ژنوتیپهای وارد شده گلابی KS6)، KS7، KS8، KS9، KS10، KS11، KS12، KS13،(KS14 و رقم شاه میوه داخلی کاشته شده در ظروف 20 لیتری انجام گردید. گیاهان کاشته شده در داخل گلدان در خاک شنی لومی تحت سه تیمار خشکی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری شامل تیمار شاهد (رطوبت خاک در حد ظرفیت زراعی و مقدار آب در دسترس خاک 26.6 درصد)، تنش ملایم (پتانسیل آب خاک 0.5 - مگاپاسکال و مقدار آب در دسترس خاک 14.1 درصد) و تنش شدید (پتانسیل آب خاک 1- مگاپاسکال و مقدار آب در دسترس خاک 12.5 درصد) بودند. میزان پرولین طی دو سال و هر سال در سه مرحله و مقدار کربوهیدراتهای محلول در دو سال و هر سال در چهار مرحله اندازه گیری شدند. مقدار پرولین تحت تاثیر تیمار خشکی و رقم قرار گرفت. بطوریکه در تمام آزمایشها مقدار پرولین در تنش خشکی شدید در بیشترین حد و مقدار در تیمار شاهد در حداقل بود. همچنین مقدار پرولین در ژنوتیپهای مختلف در تیمار خشکی شدید و خشکی ملایم تفاوتهای معنی داری مشاهده شد. در این تیمارها میزان پرولین در ژنوتیپهای KS6، KS7، KS9، نسبت به بقیه بیشتر بود. مقدار کربوهیدراتهای محلول در مراحل آزمایش در تیمارهای خشکی ملایم و شدید افزایش معنی داری را نشان داد اما در مراحل پایانی آزمایش تفاوت محسوسی بین مقدار کربوهیدراتهای کل در تیمار شاهد و تیمارهای تنش خشکی ملایم و شدید مشاهده نشد.

به منظور برآورد تاثیر عوامل مختلف درونی و بیرونی در انقراضAtraphaxis suaedifolia، گونه بومی اطراف تبریز، اثر عوامل مختلف روی جوانه زنی و استقرار دانه رستهای این گیاه در آزمایشگاه بررسی شد. در این بررسی دانه های این گونه با گونه دیگر این سرده (Atraphaxis spinosa) که دارای پراکنش وسیع تری است وخطر انقراض نیز آن را تهدید نمی کند، مقایسه گردید. نتایج نشان داد که علاوه بر لزوم تیمار سرمای مرطوب برای رفع خواب در گونه A. suaedifolia و دمای بهینه و اثر بازدارندگی شوری های بالا روی جوانه زنی در گونه اخیر نسبت بهA.spinosa، بیشتر است. با اینحال در شرایط محیطی یکسان نیز درصد و سرعت جوانه زنی گونه A. suaedifolia 2 تا 7 برابر کمتر از گونه A. spinosa بود و در بهترین شرایط تنها 20 درصد جوانه زنی حاصل شد. بیشترین درصد استقرار دانه رستها در محیط هیدروپونیک مشاهده گردید، که بدلیل داشتن غلظت بهینه عناصر غذایی در مقایسه با خاک رویشگاه این گونه است. در این محیط، شوری (NaCl) تا 80 میلی مول عامل افزایش وزن تر،طول دانه رستهای جوان و نیز گوشتی شدن برگها بوده است. نتایج این بررسی بیانگر آن است که ترکیبی از سه عامل: درصد پایین جوانه زنی، حساسیت جوانه زنی دانه ها به شوری و نیاز دمایی بالا (با منشا داخلی) وبقای ضعیف دانه رستها در خاک رویشگاه طبیعی این گونه (با منشا خارجی)،می تواند یکی از دلایل مواجه با خطر انقراض در این گونه باشد.

گونه راش یکی از فراوان ترین و از نظر اقتصادی مهمترین سرده های درختان چوبی شمال ایران است. تنوع ایزوزیمی Fagus orientalis Lipsky در 14 جمعیت راش ایرانی در طول گسترده پراکنش این گونه درختی در منطقه هیرکانی بوسیله مطالعات آنزیمی بررسی گردید.
گوناگونی آنزیمی جمعیتهای راش با استفاده از 5 لوکوس آنزیمی در 3 سیستم آنزیمی شامل منادیون ردوکتاز(MNR)، ایزوسیترات دهیدروژناز(IDH) و مالات دهیدروژناز(MDH) بوسیله الکتروفورز ژل نشاسته مطالعه گردید. از میان 15 آلل مشاهده شده، 8 آلل نادر (با فراوانی کمتر از 5%) در 5 لوکوس و4 آلل مختص به محل (با حضور در کمتر از 5 جمعیت) ردیابی شدند و ملاحظه گردید که کلیه آللهای مختص به محل نادر نیز هستند ولی کلیه آللهای نادر مختص به محل نمی باشند. جمعیتهای نکا در ارتفاع 900 متر از سطح دریا، خیرود در ارتفاع 600 متر و اسالم در ارتفاع 600 متر که هر سه در محدوده پایینی پراکنش راش قرار دارند، بیشترین تعداد آلل نادر را دارا می باشند. در این پژوهش با توجه به وجود اختلافات آب و هوایی مهم در جمعیتهای انتخابی (از شرقی ترین تا غربی ترین و از بالاترین تا پایین ترین منطقه پراکنش راش در جنگلهای راش) طرح مشخصی از گوناگونی آللهای غالب MNR-A و MDH-A شیبهای جغرافیایی در میان جمعیتها یافت شد.