فهرست مطالب

پژوهش های ارتباطی - پیاپی 55 (پاییز 1387)

فصلنامه پژوهش های ارتباطی
پیاپی 55 (پاییز 1387)

  • 212 صفحه، بهای روی جلد: 10,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1388/04/01
  • تعداد عناوین: 11
|
  • صفحه 7
  • چکیده
  • حسن بشیر استادیار دکتر صفحه 9
    بحران نوعی جنگ صامت است که بیش از آنکه به سخت افزارهای جامعه ضربه وارد کند، نظام نرم افزاری یا به عبارتی، قدرت تصمیم گیری و عملکرد جامعه را در سطوح مختلف مختل می سازد. فرایند بحران بر مبنای تحلیل معنا شناسی این واژه، با مرحله آشوب آغاز می شود و با رسیدن به مراحل موقعیت سخت، نقطه خطر و سرانجام، از دست رفتن قدرت تصمیم گیری، پایان می یابد. بنابراین، بحران از هیچ آغاز نمی شود و ریشه در نبود تعادل در نظام های جامعه اعم از حکومتی یا غیرحکومتی دارد. مهم ترین پیامد این وضعیت نیز نبود قطعیت و امکان تصمیم گیری است که موجب شکل گیری حوادث مختلف و رویارویی جامعه با مشکلات جدی می شود.
    رسانه ها در این زمینه و در بستر فرهنگ های مختلف می توانند نقش دوگانه مدیریت و کنترل یا تصعید و گسترش بحران را با بهره گیری از شیوه های مختلف برجسته سازی، اقناع، کاشت و آموزش عهده دار شوند.
    کلیدواژگان: بحران، بحران رسانه ها، رسانه، معناشناسی بحران
  • اصغر افتخاری صفحه 31
    پیچیده شدن جوامع انسانی آثار متعددی در پی داشته است که از آن جمله می توان به افزایش احتمال وقوع بحران های مختلف اشاره کرد. همین امر موجب شده است پرسش از الگوی مطلوب مدیریت بحران به دغدغه ای جدی برای تمام نظام های سیاسی تبدیل شود. بر این اساس، پژوهش در باب نقش عوامل مختلف در بحران، موضوعیت می یابد و به طور مسلم «رسانه» یکی از مهم ترین این عوامل است.
    در این مقاله، نویسنده با عطف توجه به ماهیت رسانه های نوین که امکان انحصار آنها را در شان ابزاری متعارف منتفی می سازد، به بررسی جایگاه «رسانه» در مقام مدیریت بحران پرداخته است. برای این منظور، نظریه ای سه وجهی و جامع مبتنی بر «رسانه بحران سرمایه اجتماعی» طراحی و عرضه و بر مبنای آن الگویی عملیاتی طراحی شده است که سیر تکوین، تحول و فعالیت بحران را شامل می شود. در پایان نیز شش گزاره راهبردی که بایسته های فعالیت رسانه ای را در مقام مدیریت بحران ها دربر می گیرد، ارائه شده است.
    کلیدواژگان: افکار عمومی، بحران، رسانه، مدیریت رسانه ای، نظام سیاسی
  • محمدرحیم عیوضی صفحه 55
    در مقاله حاضر، بحران، انواع و نحوه شکل گیری آن از سوی ارباب رسانه که موجب شکل گیری نوعی استبداد اطلاعاتی، از طریق گزینش اطلاعات و اخبار و انحصار آن شده است، مورد بررسی قرار گرفته و فرایند بحران زایی و برهم زدن صلح و امنیت بین المللی به بحث گذاشته شده است. جنگ های نوین رسانه ای با استفاده از ترکیب رسانه ها و ادوات جنگی پیشرفته، ابتدا با عملیات جنگ روانی آغاز می شوند و در حین جنگ نظامی و پس از آن به شکل گسترده و زیرکانه ادامه پیدا می کنند. ظهور رسانه های پیشرفته با بهره گیری از دانش نحوه تاثیرگذاری، سبب افزایش نقش رسانه در ایجاد، کاهش یا گسترش بحران ها شده است، به گونه ای که این تاثیرگذاری، ماهیتی بسیار متفاوت از گذشته پیدا کرده است. از این رو بسیاری بر این باورند که رسانه ها در بیشتر موارد، به جای کاهش بحران ها و حفظ صلح و امنیت جهانی در خدمت بحران و جنگ هستند.
    این موضوع، نیاز به تعیین مرزهایی جدید برای نقش رسانه در بحران سازی یا بحران زدایی و حفظ صلح و امنیت بین المللی را روز به روز بیشتر نشان می دهد.
    کلیدواژگان: بحران، بحران سازی، جنگ رسانه ای، رسانه، قدرت نرم
  • مهدی رضاییان صفحه 81
    امروزه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورها به عنوان یک عامل تعیین کننده در نظام بین الملل تحت تاثیر تحولات شگرف در عرصه ارتباطات قرار گرفته است؛ چنان که «دیپلماسی رسانه ای» به عنوان یکی از شاخه های اصلی فعالیت های دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی بخش قابل توجهی از دیپلماسی عمومی کشورهای بویژه قدرتمند جهانی را به خود اختصاص داده است.
    در مقاله حاضر پس از بیان پیشینه دیپلماسی رسانه ای و کارکردهای آن به بررسی مصادیق دیپلماسی رسانه ای در بعد نرم افزاری، جنگ نرم و جنگ رسانه ای غرب علیه ایران و همچنین اهداف راهبردی جنگ روانی امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: جنگ رسانه ای، جنگ نرم، دیپلماسی رسانه ای
  • محمد منصورنژاد صفحه 99
    در مقاله حاضر پس از بررسی دقیق نظریه تافلر در زمینه مدیریت بحران و رسانه به روش استقرایی، مطالبی استخراج و با توجه به ارکان اساسی نظریه ها (توصیف، تبیین و تجویز)، سامان داده شده است. از نکات بدیع نظریه تافلر می توان به رسانه های سنتی، مدرن و پسامدرن، توجه به گستره تاریخ و تمدن بشری و همچنین بحران زایی گفتمان موج سومی رایانه مدار در ابعاد مختلف (ملی، فراملی و فروملی) و در موضوع های گوناگون، اشاره کرد.
    نتایج این بررسی نشان می دهد کشورهای در حال توسعه (ازجمله ایران) نباید در مدیریت بحران های داخلی و خارجی از نقش عمده رسانه های موج سومی غافل باشند، بلکه باید بکوشند بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری لازم را فراهم آورند.
    کلیدواژگان: بحران، رسانه، نظریه تافلر، مدیریت بحران
  • سید رضانقیب سادات صفحه 113
    هرگونه چالشی که در برهه ای خاص متوجه جامعه ای شود، در اصطلاح درقالب بحران جای می گیرد. مدیریت موقعیت بحران، دست کم در پنجاه سال اخیر، به عنوان راهبردی کاربردی و کلاسیک برای خاموش کردن انتقاد در رسانه ها کاربرد داشته است و انتظار می رود رسانه نیز آن را بپذیرد و با آن همگام شود. البته نمی توان ادعا کرد تمام بحران ها رسانه ای هستند، اما بسیاری از آنها از طریق رسانه ها ایجاد می شوند.
    به طور کلی کارکرد امنیتی رسانه ها در جامعه کنونی، اهمیت غیرقابل انکار یافته و شرایط خاص ملی، منطقه ای و جهانی و پیچیدگی اوضاع سیاسی، بر اهمیت این کارکرد افزوده است. رسانه ها، به دلیل وابستگی های ایدئولوژیک و حزبی خود از زوایای فکری مختلفی به تحولات جامعه می نگرند و در انعکاس و برجسته سازی این تحولات و رویدادها، به شیوه های مختلف عمل می کنند. در این مقاله، به تهدیدهای رسانه ای (البته با تاکید بر رسانه های غرب) و بحران های حاصل از آن و نحوه مدیریت این بحران ها پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: افکار عمومی، بحران، بحران و امنیت، جنگ رسانه ای، رسانه
  • طاهر روشندل اربطانی صفحه 141
    بحران ها جزء جدایی ناپذیر زندگی اجتماعی به شمار می روند و روزبه روز بر تعداد و تنوع آنها افزوده می شود. از سوی دیگر، رسانه های جمعی نیز در چند دهه اخیر از چنان رشد و تاثیری در جوامع برخوردار شده اند که به بخش جدایی ناپذیری از زندگی بشر مبدل گردیده اند. رسانه ها در عین حال، به دلیل کارکردهای متعدد، به صورت جزئی از انواع بحران ها درآمده اند چنان که بحرانی را نمی توان بدون حضور رسانه های جمعی در آن تصور کرد. شیوه عملکرد رسانه ها در بحران ها، به نحوه مدیریت و راهبری آنها برمی گردد. به عبارت دیگر، این مدیریت رسانه هاست که با اتخاذ راهبرد مشخص در قبال بحران، عملکرد رسانه را در قبال آن رقم می زند. مقاله حاضر، بر آن است که با تشریح انواع راهبرد های رسانه ای به تبیین نقش رسانه های فوق فعال در تبدیل بحران به فرصت بپردازد و راهکارهایی برای سیاستگذاران و مدیران رسانه ملی در جهت ایجاد رسانه ای با ویژگی های یاد شده ارائه دهد.
    کلیدواژگان: بحران، راهبرد انفعالی، راهبرد فعال، راهبرد فوق فعال، راهبرد واکنشی، رسانه
  • علی اصغر پورعزت، آرین قلی پور صفحه 163
    فجایع طبیعی و بحران های اجتماعی بدون اطلاع قبلی حادث می شوند و نظم جاری جامعه را برهم می زنند؛ فقدان اطلاعات کافی، یکی از مهم ترین عوامل تشدیدکننده وضعیت بحرانی است و از این رو نقش اطلاع رسانی در مدیریت بحران، نقشی راهبردی در دوره های پیش از وقوع، وقوع و پس از وقوع بحران است. برای رویارویی با بحران دو رویکرد قابل اتخاذ است، رویارویی برنامه ریزی شده (تلاش برای پیش بینی و کنترل پیش از وقوع حادثه بحرانی) و برخورد، پس از غافلگیری.
    در مقاله حاضر، بر استفاده از نظام برنامه ریزی سلولی چندلایه برای رویارویی با بحران که اثربخشی آن به شدت در گرو حمایت رسانه ملی است، تاکید شده است. رسانه ملی به سه صورت می تواند به این فراگرد کمک کند: ایفای نقش به مثابه بانک اطلاعاتی و ذخیره دانش مدیریت بحران؛ تدوین برنامه ای برای همراهی با مدیریت بحران از طریق بازیابی و ارائه به موقع اطلاعات و تدوین برنامه های گوناگون به منظور هدایت مناسب کمک های مردمی به سوی مناطق بحران زده، برحسب نوع و شدت وضعیت بحرانی.
    کلیدواژگان: بحران، نظام برنامه ریزی سلولی چندلایه، رسانه ملی، مدیریت بحران، نظام های اجتماعی
  • سیمون مور، مایک سیمور ترجمه: حسین شیخ الاسلامی صفحه 179

    گشایشاگر بخواهیم مقوله ارتباطات را، نه از منظر جامعه شناختی بلکه از نگاهی فلسفی ارزیابی کنیم، بی گمان جایگاهی بی بدیل را برای این مقوله در نظر خواهیم گرفت. از ارسطو که انسان را مدنی بالطبع می دانست تا هایدگر که ارتباط با دیگران را جزء مقوم ماهیت هر انسان تصور می کرد، گرچه راه درازی است، اما هردوی این دیدگاه ها، بر یک نکته توافق دارند و آن اینکه ارتباط با دیگران، جزئی اساسی از سرشت انسان و مفهوم انسانیت است و بخش مهمی از هویت او را، همین ارتباطات می سازد. شاید از این منظر بتوان اذعان کرد که گرچه علم ارتباطات انسانی، متولی دانشگاهی و رسمی شناخت و طبقه بندی انواع و اشکال ارتباطات انسانی است، ولی هرگونه تغییر بنیادین در شکل گیری ارتباطات میان افراد در درجه نخست و کنشگران اجتماعی در مرتبه بعد، بر تمام حوزه های مختلف معرفت بشری تاثیر می گذارد و از آن مهم تر، شکل کنش انسان و تکنیک های رفتار او را نیز تغییر می دهد. به یک معنا، حوزه ارتباطات ازجمله حوزه هایی است که زیربنای تصورات و انگاره های نخستین حوزه های معرفتی دیگر را می سازد و به همین دلیل، یافته های این معرفت و تغییرات رخ داده در این حوزه معرفتی، می تواند سرچشمه تغییراتی فراگیر در معرفت بشری باشد. سیمون مور و مایک سیمور در کتاب اخیر خود «فناوری جهانی و بحران شرکتی(1)»، تلاش کرده اند تاثیرات آنچه را که خود فناوری های نوین ارتباطی می خوانند، بر فرایند مدیریت بحران هایی که گریبان گیر واحدهای کسب وکار می شود، بررسی کنند. این کتاب توانسته است در این فرصت کوتاه، به خوبی جای خود را در ادبیات مبحث «مدیریت بحران» باز کند و پرتوهای جدیدی بر بحث ارتباطات بحران3 بیفکند. در این نوشتار ابتدا به معرفی اجمالی اثر پرداخته شده و سپس با نگاهی انتقادی، وزن و اعتبار آنچه در کتاب آمده، سنجیده شده است.

  • صفحه 193
|
  • Hassan Bashir Page 9
    Crisis is a kind of silent warfare which rather affects the software system of the society than the hardware section or, in other words, it will disrupts the society's performance and decision-making core at different levels. Given its semantic analysis, a crisis starts with the stage of "riot", reaches the tough and dangerous stages, and finally ends in loss of decision-making power. Thus, a crisis situation does not start from scratch, but rather it has roots in the lack of balance in the systems of society whether governmental or nongovernmental. The most significant consequence of this situation is the lack of certainty and possibility in the process of decision-making which, in turn, brings about numerous serious problems for the society.Media in different cultural contexts can play a two-folded role in this regard: employing such techniques as highlighting, satisfying, suggesting and training, they could either manage and control the crisis or add fuel to the flames expanding the crisis.
  • Asghar Eftekhari Page 31
    One of the numerous consequences of the complication of human communities is an increase in the possibility of different crises. This has altered the question regarding the desired model of management to a serious concern for all the political systems. Hence, research on the role of different factors in a crisis becomes relevant, and undoubtedly, "media" is one of the most important elements.Focusing on the nature of modern media as tools not exclusively at work for defined and common purposes, the author examines the role of "media" in crisis management. For this purpose, a triplet theory, based on "media-crisis-social capital" has been designed and proposed here. Based on this theory, a practical model incorporating the whole process of a crisis situation, has been developed. And finally, six strategic propositions highlighting the measures to be taken by media in managing a crisis have been put forwards.
  • Mohammad Rahim Eivazi Page 55
    The present article examines crises and the manner in which media spark out these phenomena and cause a kind of information despotism through selecting intelligence and news exclusively. Then it will discuss the process of creating a crisis situation and disturbing international peace and security. The modern media warfare starts with a psychological warfare along with a combination of media and advanced military equipment, and during the military invasion and after that continues extensively in a smart manner. The advent of advanced media along with the technique of persuasion has increased the role of media in creating, decreasing or swelling a crisis so far so that these effects have different nature from those of the previous ones. Therefore, many believe that the media in most cases have been at the service of wars and crises rather than controlling them and helping safeguard international peace and security.This shows the need to demarcate the role of media in creating or avoiding a crisis situation and preserving international peace and security.
  • Mehdi Rezaeyan, M.A Page 81
    Today, diplomacy and foreign policy as a decisive factor in the international arena is affected by great developments in the communications field; “Media diplomacy” as one of the main parts of every country’s diplomacy and foreign policy’s system, has drawn the focus of much of the world countries’ general diplomacy, particularly the world powers.The present article, first, presents a background on media diplomacy and its functions, then it examines some cases of media diplomacy in terms of the soft ware and media west's warfare against Iran as well as the strategic objectives of the US’s psychological warfare against the Islamic Republic of Iran.
  • Mohammad Mansur Nejad Page 99
    Having a comprehensive investigation of Toffler theory on crisis management and media, the author in this article has inductively extracted some data and organized them based on theorie's components (description, explanation, and prescription). Of the novel points in Toffler theory, we can point to the scope of history and human civilization, traditional, modern, and postmodern media, as well as crisis making nature of computer-centered third wave discourse in different dimensions (national, intra-national, inter-national) and issues.The findings show that the developing countries (including Iran) should not neglect the major role of third wave media in managing internal or external crises, but they should try to create necessary software and hardware bases for that.
  • Seyyed Reza Naqib Al-Sadat Page 113
    Any kind of challenge facing a society in any periods of time is deemed a crisis. Managing crisis situations, at least in the past fifty years, has been employed as a practical and classic strategy by media to stifle criticisms, and it is expected that media accept and go along with it. However, it cannot be claimed that all crises are related to media, but most of them are created by media.Generally, the significance of media security function in the current society is undeniable, and the critical situation at the national, regional, and global level as well as the complex political situation governing the whole world, have added to this importance. Media, due to their ideological proclivity and political party affiliates, looks at the social events from different perspectives and, accordingly, for conveying and highlighting these changes and events, act differently. The present article addresses media threats (with an emphasis on the western media) and the consequent crises as well as the way of managing these crises.
  • Taher Roushandel Arbatani Page 141
    As an inseparable part of our social lives, crises are getting more and more common and diverse everyday. In the past few decades, mass media, also, have so increasingly grown in different communities that have become an indivisible part of human life. Furthermore, due to their multi-functionality, media have also dissolved into crises so far so that crisis situations cannot be imagined without the media presence. The manner in which media function in a crisis situation, depends on the way these modern communication tools are managed and dealt with. In other words, it is the media management that, through adopting a specific strategy, determines the media performance in a crisis situation. Discussing different types of media strategies, the present article explains the role of hyperactive media in transforming a crisis situation into a moment of opportunity, and puts forward certain strategies for the national medium’s policy makers and managers to develop a medium with the aforementioned characteristics.
  • Page 179

    Natural disasters and social crises can occur suddenly and nexpectedly, disrupting current social order; lack of sufficient information is one of the deteriorating factors in a crisis situation. Thus, the role of informing in crisis management becomes a strategic one in the periods before, after and during a crisis. There are two approaches to battling a crisis: planned confrontation (attempts made to predict and control the crisis before the occurrence) and confrontation after occurrence.The present article suggests that for confronting crises, applying multi-layered cellular programming whose effectiveness depends on the support of national medium, is necessary.The national medium can contribute to this process in three different ways: as a data bank containing information on media management, as a tool for designing programs that help the management process through retrieving and offering information in due time, and as a medium developing different programs for channeling public aids towards the affected zones, depending on the degree and type of the crisis situation.