فهرست مطالب

نشریه مرتع و آبخیزداری
سال شصت و ششم شماره 2 (تابستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/09/18
  • تعداد عناوین: 12
|
  • بررسی آثار تنش خشکی بر شاخص های جوانه زنی چهار ژنوتیپ گونه مرتعی Bromus tomentellus
    مجتبی اخوان ارمکی، حسین آذرنیوند، محمدحسن عصاره، علی اشرف جعفری، علی طویلی صفحات 167-177
    تنش های محیطی، به ویژه تنش خشکی، از مهم ترین عوامل کاهش و اختلال در مراحل مختلف رشد و نمو گیاهی، به خصوص جوانه زنی، در مناطق خشک و نیمه خشک ایران است. بدین منظور آزمایشی، به صورت فاکتوریل، در قالب طرحی کاملا تصادفی، با چهار تکرار در شرایط آزمایشگاه به اجرا درآمد. در این آزمایش از چهار ژنوتیپ گونه مرتعی Bromus tomentellus (تهران 92، کردستان 630، شهرکرد 3414، و لرستان 9507) و چهار تیمار خشکی (آب مقطر، 3-، 6-، و 9- بار) استفاده شد. در این آزمایش، درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، طول گیاهچه، نسبت طول ریشه چه به طول ساقه چه، وزن خشک گیاهچه، وزن تر گیاهچه، نسبت وزن خشک به وزن تر گیاهچه، سرعت جوانه زنی، و شاخص بنیه بذر اندازه گیری شد. نتایج نشان داد با افزایش تنش خشکی، به جز نسبت وزن خشک به وزن تر گیاهچه، سایر صفات به طور چشمگیری کاهش یافتند. این کاهش در همه صفات مورد ارزیابی در تغییر پتانسیل از 3- به 6- بار حداکثر بود. به طور کلی، در میان ژنوتیپ های مورد آزمایش، ژنوتیپ لرستان (9507) در پتانسیل های مورد مطالعه جوانه زنی (آب مقطر، 3-، 6-، و 9- بار) مناسبی را نشان داد و از این نظر بر سایر ژنوتیپ ها برتری معنی داری داشت. از پارامترهای مورد ارزیابی، طول گیاهچه و شاخص بنیه بذر بیشترین واکنش را به تغییر پتانسیل آب نشان دادند. در بین سطوح تنش خشکی، پتانسیل های 6- و 9- بار بهترین سطوح جهت ارزیابی مقاومت به خشکی بودند.
    کلیدواژگان: تنش خشکی، جوانه زنی، ژنوتیپ، Bromus tomentellus
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مقایسه کارایی روش های برآورد تراکم سه گونه مرتعی Bromus tomentellus، ovina Festuca، و Prangos ferulacea (مطالعه موردی: مراتع سارال کردستان)
    جمال ایمانی، حسین ارزانی، محمدعلی زارع چاهوکی صفحات 179-190
    به منظور ارزیابی و مقایسه روش های اندازه گیری تراکم سه گونه Bromus tomentellus،ovinaFestuca، و Prangos ferulaceae، از نظر صحت و زمان لازم در هر روش، سه جامعه مطالعاتی انتخاب شد که گونه غالب هر جامعه یکی از گونه های مذکور بود. در هر یک از جوامع منطقه معرف مشخص شد و محدوده ای به مساحت 7000 متر مربع (70 × 100) انتخاب گردید. نمونه برداری در این محدوده به صورت تصادفی سیستماتیک انجام شد. در هر محدوده، با توجه به نوع و پراکنش گونه ها، 5 ترانسکت 100 متری مستقر شد. در هر یک از محدوده های 7000 متر مربعی، در هر جامعه، همه پایه های گونه های مذکور با ترانسکت نواری (2 × 100) m2شمرده شد و تراکم واقعی آن ها به دست آمد. تراکم به دست آمده از این روش شاهد در نظر گرفته شد. روش های اندازه گیری تراکم در این تحقیق عبارت اند از شمارش گونه ها در داخل کوادرات 1 متر مربعی؛ نزدیک ترین فرد؛ نزدیک ترین همسایه؛ زوج های تصادفی؛ نقطه یک چهارم متمرکز؛ و زاویه منظم. از نظر صحت روش ها، نتایج نشان داد روش نزدیک ترین همسایه در جامعه Festuca ovina و روش نقطه یک چهارم متمرکز در دو جامعه tomentellus Bromus و Prangos ferulacea دارای بیشترین صحت است و روش زاویه منظم در هر سه جامعه دارای کمترین صحت.
    کلیدواژگان: روش های برآورد تراکم، Festuca ovina، tomentellus Bromus، Prangos ferulacea، سارال کردستان
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تکوین پدوژئومورفیک یک مخروطه افکنه در مرکز ایران
    امید بیات، حمیدرضا کریم زاده، مصطفی کریمیان اقبال، حسین خادمی صفحات 191-206
    با وجود شرایط زمین شناختی و اقلیمی مناسب جهت تشکیل و تکوین مخروطه افکنه ها و اهمیت این لندفرم در تامین منابع آب و خاک در مناطق خشک، درباره این لندفرم مطالعات محدودی در ایران انجام شده است. هدف از این پژوهش شناسایی، نقشه برداری، و بررسی نحوه تکوین سطوح ژئومورفیک بر یک مخروطه افکنه در شرق اصفهان و مطالعه تشکیل و تکامل خاک ها در سطوح آن است. نتایج نشان می دهد حوضه آبخیز مخروطه افکنه مورد مطالعه، از نظر تکتونیکی، فعال بوده و دو واقعه رسوب گذاری اصلی برای مخروطه افکنه های شرق اصفهان وجود داشته است. سطوح ژئومورفیک مخروطه افکنه مورد مطالعه، بر اساس موقعیت توپوگرافی، درجه بریدگی، و تکامل پدوژنیکی خاک ها، شناسایی شد. کاربرد شاخص بریدگی پیشنهاد می کند این شاخص برای مقایسه سطوح ژئومورفیک غیرفعال مناسب تر است. خاک های موجود بر سطوح ژئومورفیک آهکی با مراحل مختلف مورفولوژی کربنات های پدوژنیک اند. نتایج شاخص بریدگی با مورفولوژی کربنات های پدوژنیک در خاک های سطوح ژئومورفیک همخوانی دارد. سیستم های رده بندی پیشنهادشده برای خاک های قدیمی به خوبی قادر به رده بندی خاک های سطوح ژئومورفیک مورد مطالعه بودند و کاربرد این مدل های جدید طبقه بندی خاک برای مناطق دیگر هم توصیه می شود.
    کلیدواژگان: سطوح ژئومورفیک، تکتونیک، خاک ها، مناطق خشک، اصفهان
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مقایسه روش های نروفازی، الگوریتم ژنتیک، شبکه عصبی، و رگرسیون چندمتغیره در پیش بینی شوری خاک (مطالعه موردی: شهرستان اردکان)
    روح الله تقی زاده مهرجردی، فریدون سرمدیان*، غلامرضا ثواقبی، محمود امید، نورایر تومانیان، محمد جواد روستا، محمدحسن رحیمیان صفحات 207-222

    در سال های اخیر از روش های غیرمستقیم برای برآورد شوری خاک استفاده می شود. بدین منظور، در این پژوهش ششصد نمونه جمع آوری شده از منطقه اردکان آزمایش شد و قرائت های افقی -عمودی دستگاه القای الکترومغناطیس و پارامترهای سطح اراضی شامل شاخص اراضی، شاخص خیسی، و انحنای شیب به عنوان ویژگی های زودیافت استفاده شد و میزان شوری خاک به صورت وزنی در اعماق 30 و 100 سانتی متری به عنوان ویژگی های دیریافت تخمین زده شد. در این زمینه، داده ها به دو سری تقسیم شد: سری آموزشی (80% داده ها)؛ سری ارزیابی (20% داده ها). به منظور مدل سازی و پیش بینی شوری، از مدل های نروفازی، شبکه عصبی مصنوعی، الگوریتم ژنتیک، و رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. نتایج ارزیابی مدل ها بر اساس شاخص های ریشه مربعات خطا، میانگین خطا، خطای استاندارد نسبی، و ضریب تبیین نشان داد که مدل نروفازی دارای بالاترین دقت در پیش بینی ویژگی های خاک است، به طوری که این مدل به میزان 17 و 11 درصد دقت پیش بینی شوری را، به ترتیب، در اعماق 30 و 100 سانتی متری، نسبت به روش رگرسیون خطی چندگانه، افزایش داده است. پس از این مدل، الگوریتم ژنتیک و شبکه های عصبی مصنوعی، نسبت به معادلات رگرسیونی، کارآیی بهتری داشت.

    کلیدواژگان: شوری خاک، نروفازی، الگوریتم ژنتیک، شبکه عصبی مصنوعی، رگرسیون چندمتغیره
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی آثار بهره برداری بر خصوصیات فیزیکی خاک و مقاومت خاک در حوزه های آبخیز جنگلی (بررسی موردی: جنگل خیرود)
    مقداد جورغلامی، وحید ریزوندی، باریس مجنونیان قراقز صفحات 223-236
    ارزیابی و مدیریت آثار محیط زیستی فعالیت های بهره برداری جنگل یکی از عوامل اساسی است که اهمیت آن نیز روز به روز در حال افزایش است. این مطالعه، به منظور ارزیابی سیستم زمینی چوب کشی با اسکیدرهای چرخ لاستیکی در منطقه ای هشت هکتاری در پارسل 309 بخش گرازبن، جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود، انجام شد. اهداف این تحقیق عبارت اند از اندازه گیری به هم خوردگی خاک، بررسی معنی داری اثر شدت ترافیک ماشین و محل نمونه بر وزن مخصوص ظاهری خاک و مقاومت به نفوذ در عمق های مختلف خاک، و اثر متقابل به هم خوردگی ظاهری خاک و مقاومت به نفوذ در شدت ترافیک مختلف. یک شبکه منظم تصادفی مربعی پیاده شد و در مراکز این شبکه به هم خوردگی ظاهری خاک قبل و بعد از عملیات به صورت چشمی برآورد شد. نمونه های وزن مخصوص ظاهری و مقاومت به نفوذ خاک با استفاده از دو روش نمونه گیری سیلندر های فولادی نمونه گیری و پنترومتر دستی اندازه گیری شد. وزن مخصوص ظاهری خاک و مقدار مقاومت به نفوذ در سه عمق 10-0، 20-10، و 30-20 سانتی متری از سطح خاک اندازه گیری شد. بر اساس نتایج به دست آمده از اندازه گیری وزن مخصوص ظاهری، درصد افزایش وزن مخصوص از حد مضر درنظرگرفته شده بیشتر است. اندازه گیری سطح به هم خوردگی خاک توده، بعد از عملیات بهره برداری، نشان داد مقدار به هم خوردگی از حد مجاز سطح مضر (زیان آور) بیشتر نشده است. نتایج حاکی از آن است که عملیات چوب کشی با اسکیدر تغییرات درخور توجهی بر آستانه مضر بیولوژیکی مقاومت به نفوذ خاک در مرکز مسیر چوب کشی و محل رد چرخ به وجود نمی آورد.
    کلیدواژگان: عملیات چوب کشی، کوبیدگی خاک، مقاومت به نفوذ، وزن مخصوص ظاهری
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • رژیم غذایی گوسفند دالاق در مراتع قشلاقی شرق استان گلستان (مطالعه موردی: مراتع گمیشان)
    غلامعلی حشمتی، دیانا عسکری زاده، محمد رحیم فروزه صفحات 237-249
    به منظور تعیین رژیم غذایی گوسفند دالاق، مراتع قشلاقی دشت گمیشان انتخاب شد. نخست محدوده چرای دام مشخص شد. سپس، وضعیت مرتع و ترکیب گیاهی، به روش ارزش مرتع، و گرایش، به روش ترازوی گرایش، تعیین شد. زمان برداشت در دو دوره چرایی هفته اول آبان 1389 و هفته آخر فروردین 1390 در دو بازه چرای روزانه (صبح ساعت 7- 11 و عصر ساعت 13- 17)، به مدت پنج روز متوالی، انجام شد. با استفاده از روش مشاهده مستقیم، شمارش لقمه و رفتار رژیم غذایی دام ارزیابی گردید. رژیم غذایی گوسفند در صبح و عصر با آزمون t وابسته و در طی پنج روز، با استفاده از تحلیل واریانس یک طرفه، تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد در برداشت اول غالبیت رژیم غذایی گوسفند (6/33% در صبح و 3/33% در عصر) به گونه Aeluropus littoralis است و کمترین ترجیح غذایی آن (01/1% در صبح و 23/0% در عصر) به گونهHalocnemum strobilaceum. در برداشت دوم Hordeum marinum (99/42% در صبح و 76/59% در عصر) دارای بیشترین رجحان بود و Salicornia herbaceae (04/2% در صبح و 16/4% در عصر) کمترین گونه مورد مصرف گوسفند بود. اما، به دلیل یکسان بودن شرایط چرایی مورد مطالعه، اختلاف معنی داری در رژیم غذایی دام در طی دوره چرایی مشاهده نشد. هرچند غالبیت بوته ای ها در منطقه بیشتر بود، به دلیل شروع دوره رویشی گونه ها، رژیم غذایی دام بیشتر متوجه گونه گراس به دلیل ارزش غذایی بیشتر نسبت به گونه های بوته ای شور روی بود.
    کلیدواژگان: انتخاب رژیم غذایی، شمارش لقمه، گوسفند، دالاق، مرتع قشلاقی، گمیشان، استان گلستان
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مدل منطقه ای منحنی تداوم جریان حوزه های آبخیز بدون آمار مناطق خشک (مطالعه موردی: ایران مرکزی)
    اصغر زارع چاهوکی، علی سلاجقه، محمد مهدوی، شهرام خلیقی سیگارودی، سعید اسدی صفحات 251-265
    منحنی تداوم جریان (FDC) نشان دهنده رابطه بین فراوانی و مقدار دبی است. داده های دبی جریان آب، به شکل منحنی تداوم جریان، به عنوان پیش نیاز، برای طرح های مدیریت منابع آب، از قبیل طراحی سدها، نیروگاه های برق آبی، اجرای عملیات آبخیزداری، ارزیابی خطر خشک سالی، و بررسی سلامت زیست بوم رودخانه، مورد نیاز است. این مطالعه در یازده حوزه آبخیز منتخب با ویژگی های مشترکی، همچون طول دوره آماری مشترک دبی روزانه بیست ساله، حداقل تغییر کاربری اراضی، و حجم آب سالانه مشابه، از میان حوزه های آبخیز در سه استان یزد، مرکزی، و سمنان، واقع در زون ایران مرکزی، برای منطقه ای کردن منحنی تداوم جریان، انجام شد. پس از تهیه منحنی تداوم جریان، برای یازده ایستگاه هیدرومتری مورد مطالعه، شاخص های دبی 5Q، 10Q، 20Q، 30Q، 40Q، 50Q، 60Q، 70Q، 80Q، و 90Q، به عنوان متغیر وابسته، استخراج شد. برای مدل سازی منطقه ای منحنی تداوم جریان، از میان یازده متغیر مستقل فیزیوگرافی و اقلیمی چهار عامل مساحت حوزه آبخیز، طول آبراهه اصلی، شیب آبراهه اصلی، و بارندگی متوسط سالانه به عنوان عوامل مهم و اختلاف ارتفاع حوزه آبخیز به عنوان متغیر کمکی استفاده شد. برای تهیه مدل منطقه ای منحنی تداوم جریان، برای حوزه های آبخیز مناسب در استان های یزد، مرکزی، و سمنان، روش رگرسیون چندمتغیره غیرخطی به کار گرفته شد. در نهایت، برای برازش بهترین مدل منطقه ای حوزه های بدون آمار و خشک ایران مرکزی از معیار ارزیابی متقاطع نش - ساتکلیف استفاده شد
    کلیدواژگان: حوزه های آبخیز بدون آمار، مدل منطقه ای، منحنی تداوم جریان، مناطق خشک
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی آثار شدت های مختلف برداشت بر تولید علوفه، قدرت، و شادابی گونه Bromus tomentellus (مطالعه موردی: مراتع مجیدآباد قروه استان کردستان)
    صلاح الدین زاهدی، فرهنگ قصریانی، مینا بیات صفحات 267-276
    گونهBromus tomentellusبرای مطالعه اثر شدت های مختلف برداشت بر تولید علوفه، قدرت، و شادابی در مراتع مجیدآباد قروه انتخاب شد. تیمار های آزمایشی شامل چهار شدت برداشت 25، 50، و 75 درصد و شاهد (بدون برداشت) بودند. نتایج به دست آمده در قالب طرح اسپلیت پلات در زمان در سه سال، 1387- 1389، در نرم افزار های SASوIRRISTAT تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که اثر سال و شدت های مختلف برداشت، همچنین، اثر متقابل سال و شدت های مختلف برداشت بر تولید علوفه و شادابی گونه Bromus tomentellus در سطح یک درصد معنی دار است و بین تیمار های 50 و 75 درصد، از لحاظ آماری، اختلاف معنی داری وجود ندارد. بیشترین میزان تولید به شدت برداشت 25 درصد در سال 1389 با بارندگی 390 میلی متر اختصاص دارد و کمترین میزان به شدت برداشت 50 و 75 درصد در سال 1387 با میزان بارندگی 170 میلی متر. بر اساس تجزیه AMMI، نخستین مولفه اصلی اثر متقابل حدود 6/93 درصد از واریانس اثر متقابل را بیان نمود و در سطح یک درصد معنی دار شد. بای پلات نخستین مولفه اصلی اثر متقابل و میانگین تولید نشان داد که تیمار 25 درصد بالاترین میانگین تولید و از پایداری نسبتا مناسبی برخوردار است و تیمار شاهد دارای کمترین میزان پایداری و تیمار 75 درصد دارای بیشترین پایداری است.بنابراین، با توجه به نتایج، برای حفظ تولید و شادابی گونه Bromus tomentellus و همچنین حفاظت خاک میزان برداشت 25 درصد برای این گونه پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: Bromus tomentellus، شدت برداشت، قدرت و شادابی، مراتع مجید آباد قروه
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی مشکلات مدیریت پایدار مراتع حوزه های آبخیز از دیدگاه بهره برداران (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی دماوند شهرستان آمل)
    حمیدرضا سعیدی گراغانی، قدرت الله حیدری، حسین بارانی، سید زکریا علوی صفحات 277-286
    مدیریت پایدار مراتع در اغلب حوزه های آبخیز یا محدوده های عرفی با ساختار نظام های بهره برداری ارتباط دارد. در این تحقیق سعی شده است مشکلات مدیریت پایدار مراتع، از دیدگاه بهره برداران و حوزه نشینان، در منطقه ییلاقی دماوند شهرستان آمل ارزیابی شود. بدین منظور، پانزده محدوده عرفی با سه شیوه بهره برداری مشاعی، شورایی، و افرازی انتخاب شد و، با توجه به اهداف و فرضیات تحقیق، 88 پرسشنامه، از طریق مصاحبه مستقیم با بهره برداران منطقه، تکمیل شد. جهت بررسی و ارزیابی مشکلات مدیریت پایدار مراتع در حوزه های آبخیز، با محوریت تاثیر ساختار نظام های بهره برداری، نه شاخص انتخاب شد و با طیف پنج گزینه ای لیکرت، از دیدگاه بهره برداران، سنجش شد. یافته های پژوهش نشان داد نوع حقوق عرفی بهره برداران بر مشکلات مدیریت پایدار مراتع اثر معنی داری در سطح اطمینان 99 درصد داشت. مقایسه میانگین ها نیز نشان داد در شیوه بهره برداری افرازی مشکلات مدیریت پایدار به طور معنی داری کمتر از شیوه های بهره برداری شورایی و مشاعی است. نتایج نشان می دهد با رتبه بندی شاخص های مشکلات مدیریت پایدار حوزه های آبخیز، مدت توقف همراه با چرای مفرط دام با میانگین رتبه ای 23/9 و تعداد دام بیش از حد با میانگین رتبه ای 01/8، به ترتیب، تاثیر بیشتری، نسبت به سایر شاخص ها، بر مدیریت پایدار حوزه های آبخیز دارند. همچنین، با استفاده از آزمون کروسکال والیس هر یک از شاخص های محدودکننده مدیریت پایدار مراتع در نظام های بهره برداری، جداگانه، مقایسه و ارزیابی شد. جهت کاهش مشکلات مدیریت پایدار در حوزه های آبخیز، توصیه می شود پیش از اجرای پروژه های اصلاحی و احیایی، مدیران و کارشناسان به شناخت دقیق نظام ها، حقوق عرفی، و مطالبات بهره برداران و حوزه نشینان همت گمارند.
    کلیدواژگان: مدیریت پایدار، شیوه بهره برداری، حوزه های آبخیز، مراتع ییلاقی دماوند
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی آثار تخریبی و پتانسیل های استفاده از آتش به عنوان ابزار مدیریتی پوشش گیاهی مراتع نیمه استپی
    پژمان طهماسبی صفحات 287-298
    آتش در مراتع مناطق نیمه استپی استان چهارمحال و بختیاری، با توجه به تکرار وقوع و وسعتی که در بر می گیرد، یکی از مهم ترین عواملی است که ترکیب، تنوع، ساختار، و عملکرد جوامع گیاهی را تحت تاثیر قرار می دهد. این مطالعه، با هدف بررسی تاثیر آتش سوزی های سال های 1385، 1387، و 1388 بر ترکیب، تنوع، و چگونگی احیای گونه های گیاهی و انتخاب دام، در مراتع نیمه استپی منطقه کرسنگ استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفته است و به دنبال اثبات این موضوع است که آیا، با توجه به شرایط حاکم بر مناطق نیمه استپی، می توان از آتش به عنوان ابزاری مدیریتی استفاده کرد یا خیر؟ در آتش سوزی های رخ داده، در سال های مختلف، مناطق حریق و شاهد مشخص و در هر یک از این مناطق یک ترانسکت 200 متر مربعی به شکل تصادفی- سیستماتیک مستقر شد. در طول هر ترانسکت، با استفاده از پلات های دو متر مربعی، درصد پوشش گونه ها، تعداد گونه های احیاشده بعد از آتش سوزی، و تعداد گونه های چراشده اندازه گیری شد. به ترتیب، از مقیاس بندی چندبعدی غیر متریک و تجزیه واریانس دوطرفه برای بررسی اثر آتش سوزی بر ترکیب و تنوع و انتخاب دام استفاده شد. نتایج نشان داد در مناطقی که در سال های 1387 و 1388 آتش سوزی رخ داده اختلاف معنی داری در ترکیب و تنوع پوشش گیاهی در بین مناطق حریق و شاهد وجود دارد، ولی این اختلاف در منطقه ای که در سال 1385 آتش گرفت وجود ندارد. این موضوع نشان می دهد احیای پوشش گیاهی پس از یک دوره چهارساله ممکن خواهد بود. اکثر گونه های گندمی، نظیر Agropyron repens و Bromus tomentellus، در سال اول پس از آتش سوزی، به ترتیب، 90 و 80 درصد پایه های سوخته خود را احیا کردند، در حالی که گونه های بوته ای، نظیر Astragalus adscendens و Astragalus susianus، فقط قادر بودند، به ترتیب، 60 و 40 درصد پایه های سوخته خود را احیا کنند. همچنین، نتایج نشان داد در مناطقی که در سال های 1387 و 1388 آتش سوزی رخ داده دام گونه های مناطق حریق را به شکل معنی داری بیش از مناطق شاهد انتخاب کرد، در حالی که این اختلاف برای منطقه ای که بیش از 4 سال از آتش سوزی آن می گذرد معنی دار نبود. اگرچه بعد از یک دوره کوتاه، ترکیب و تنوع پوشش گیاهی به شرایط اولیه خود بازگشت و آتش به جایگزینی علفزار به جای یک بوته زار منجر شد و این موضوع باعث افزایش انتخاب دام و احتمالا عملکرد آن در این منطقه شد، پیشنهاد دادن آتش، به عنوان ابزاری مدیریتی، باید در چارچوب مدیریت کلی مرتع قرار گیرد و استفاده صرف از آن، بدون مدیریت دام و مدیریت انسان در مراتع نیمه استپی، به شکست خواهد انجامید
    کلیدواژگان: آتش، احیای اکوسیستم مرتعی، ترکیب گیاهی، تنوع گیاهی، چرای تاخیری، مقیاس بندی چندبعدی غیر متریک
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی منابع رسوب حوزه های آبخیز بر اساس روش انگشت نگاری
    سادات فیض نیا، اصغر کوهپیما، حسن احمدی، علی اصغر هاشمی صفحات 299-306
    با توجه به موفقیت روش انگشت نگاری در تهیه سریع و کم هزینه اطلاعات در مورد منابع رسوب، در این تحقیق از روش مذکور در سه زیرحوضه عمروان، عطاری و علی آباد که از زیر حوضه های حوزه آبخیز چاشت خوران در استان سمنان می باشد، استفاده شده است. پس از جدا کردن ذرات زیر 63 میکرون و اندازه گیری 15 خصوصیت منشایاب ابتدا از روش های آماری مقایسه میانگین ها و تحلیل تشخیص برای تعیین خصوصیاتی که به بهترین نحو منابع رسوب را از هم تفکیک می کنند، استفاده شد. در مرحله بعد با حداقل کردن مدلهای چندمتغیره ترکیبی توسط روش های بهینه سازی، سهم هر منبع تعیین گردید. بر اساس نتایج آنالیز تابع تشخیص (DFA) در حوضه آبخیز عمروان چهار خصوصیت شامل Co، Ph، Kaolinite و K به عنوان ترکیب بهینه شناخته شده است که توانسته صد در صد منابع رسوب را تفکیک کنند. در حوضه آبخیز علی آباد پنج پارامتر به عنوان ترکیب بهینه شناخته شده است که عبارتند از Na، XLf، Ca، Co و Smektite. این ترکیب نیز توانسته صد درصد منابع رسوب را تفکیک کند. در حوضه آبخیز عطاری ترکیب بهینه شامل چهار پارامتر Na، Co، XLf و Kaolinite بوده که توانسته اند 7/91 درصد منابع رسوب را تفکیک کنند. نتایج حاصل از مدلهای چند متغیره ترکیبی محاسبه شده نشان می دهد سازند قرمز بالایی در حوضه های عمروان، عطاری و علی آباد به ترتیب با 9/35، 53/23 و 64/86 درصد بالاترین سهم را در تولید رسوب داشته و بنابراین باید برنامه های مدیریت وکنترل رسوب بر روی این منابع متمرکز گردد.
    کلیدواژگان: انگشت نگاری، ترکیب بهینه، کراسکال والیس، آنالیز تابع تشخیص
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی نیرو های محرک انسانی موثر بر تغییرات کاربری سرزمین (مطالعه موردی: روستاهای سیدمحله و دراسرا- تنکابن)
    علی اکبر مهرابی، محمد محمدی، محسن محسنی ساروی، محمد جعفری، مهدی قربانی صفحات 307-320
    جهت مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست و برنامه ریزی برای کاربری سرزمین، تهیه نقشه های کاربری سرزمین و، همچنین، شناخت توان و استعداد سرزمین ضروری است. از طرفی، شناخت نیرو های محرک انسانی نیز در تغییرات کاربری سرزمین لازم است. پژوهش حاضر در دو روستای سیدمحله و دراسرا، از توابع شهرستان تنکابن، انجام گرفت. نخست نقشه های کاربری سرزمین مربوط به سال های 1366 و 1387، به ترتیب، با استفاده از تصاویر ماهواره ای TM و IRS تهیه شد. سپس، با استفاده از روش پیمایشی، نیرو های محرک انسانی موثر بر تغییرات کاربری زمین در روستای سیدمحله و دراسرا بررسی گردید. بر اساس نتایج این پژوهش، می توان بیان نمود که در روستای سیدمحله و دراسرا درصد زیادی از جنگل ها تخریب شده و جای خود را به زمین های مسکونی و کشاورزی داده است. مهم ترین عامل تغییر کاربری در روستای سیدمحله و دراسرا مشکلات اقتصادی مردم (درآمد کم و نداشتن پشتوانه مالی) و به صرفه نبودن فعالیت های کشاورزی است. رکود بازار ملک و قیمت زمین، در چند سال اخیر، مهم ترین نیروی بازدارنده تغییرات کاربری سرزمین است که می توان با تدوین قانونی کارآمد در خصوص کاربری زمین و با حمایت (حمایت دولت) از کشاورزان و باغداران از تغییرات شدید کاربری اراضی در منطقه جلوگیری کرد. توریستی بودن منطقه، افزایش قیمت زمین، و بیکاری نیز جزو عوامل مهمی است که سبب تشدید تغییرات کاربری سرزمین، تخریب جنگل ها، و تبدیل آن ها به زمین های کشاورزی شده است.
    کلیدواژگان: جنگل، کاربری سرزمین، نیرو های محرک انسانی، قیمت زمین، تنکابن
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Effects of water stress on germination indices in four genotypes of rangeland species Bromus tomentellus
    Mojtaba Akhavan Armaki, Hossein Azarnavand, Mohammad Hasan Asareh, Ali Ashraf Jafari, Ali Tavili Pages 167-177
    Environmental stress especially drought is one of the most important factors to reduce and disturbance in different stages of floral growth especially sprouting in dry and semi-dry lands of Iran. For this purpose a factorial essay executed in accidentally manner with four iterations in vitro condition. Four genotypes of Bromus tomentellus pasture types were used (92 Tehran, 630 Kordestan, 3414 Shahrekord and 9507 Lorestan) and four drought care (-3, -6 and -9 times distilled water). In this essay the sprouting percentage, Root length, Shoot length, Seedling length, Root length to Shoot length rate, Seedling dry weight, Seedling fresh weight, dry to fresh weight rate sprouting rate and seed health index were determined. The result showed that the with stress drought increase, all attributes except the dry weight to fresh weight proportion reduced significantly. The reduction in all under assessment properties were from -3 to -6 in potential. In general, in tested genotypes, Lorestan (9507) genotype showed a better sprouting in under study potentials and had a meaningful preference to other genotypes. From assessed parameters, Seedling length and seed index standard showed the most possible reaction to changing potential of water. The best levels to assess the stability to drought were the -6 and -9 load potentials in all drought levels.
    Keywords: Drought stress, Germination, genotype, Bromus tomentellus
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Comparison of techniques for density measurement in three plants communities F.ovina, B. tomentellus and P.ferulacea (Research station: Rangelands of Saral in Kurdistan province)
    Jamal Imani, Hossein Arzani, Mohammad Ali Zare Chahouki Pages 179-190
    For assessment and comparison of measuring density methods of Festuca ovina, Bromus tomentellus and prangos ferulacea, three plants communities are selected. In all of plant community, reference area was defined and samples 7000 (70*100) square meter was selected. Whole the area, sampling was accumplished as systematic-random. In each area, 5 transect 100 meter are established. Then in areas 7000 square meter, all of the basic species are counted by strip transect and real plant density is measured. This plant density is remarked as a control and plant density that is measured by others methods are compared with it. Density measuring methods in this research were: species counting counted in quadrate of 1 square meter, point-centered quarter, angle order, nearest-neighbor, random pairs and closest individual methods. The results showed that among these methods for Festuca ovina, neighbor nearest method is most accurate and angle order method has low accurate. Moreover angle order method is the slowest and quadrate method is rapid. In Bromus tomentellus, among these methods for this species, point-centered quarter method is the most accurate. Angle order method has low accurate in these methods. Also angle order method is slowest and counted quadrate method is rapid. In Prangus ferulacea, In these methods for this species, point-centered quarter method is the most accurate and angle order is the least accurate. Moreover angle order method is the slowest and count plant quadrate method is rapid.
    Keywords: density estimating methods, F.ovina, B. tomentellus, P.ferulacea, Saral of Kurdistan province
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Pedogeomorphic evolution of an alluvial fan in central Iran
    Omid Bayat, Hamid Karimzadeh, Mostafa Eghbal, Hossein Khademi Pages 191-206
    Despite of suitable geological and climatic conditions for forming and evolution of alluvial fans and importance of this landform as soil and water resources in arid regions, there are limited studies about this landform in Iran. In the present study, evolution and pedogenic development of geomorphic surfaces of an alluvial fan in Eastern Isfahan were studied by using remote sensing, field and laboratory analyses. Results show that watershed of studied alluvial fan was tectonically active and two main depositional events were occurred for fans of Eastern Isfahan. Geomorphic surfaces were identified according to topographic position and pedogenic development. Geomorphic surfaces of studied alluvial fan were identified using topographic position, dissection rate and pedogenic development of soils. Using of dissection index for geomorphic surfaces suggest that this index is more expedient for use in active surfaces. Soils on geomorphic surfaces are calcareous with distinctive carbonates morphology. Results of dissection index are in corroboration with carbonates morphology in soils of geomorphic surfaces. So, morphology of pedogenic carbonates can be considered as an index of relative age of geomorphic surfaces. Usage of clay accumulation index also show great corroboration with results of dissection index and morphology of carbonates and application of this index is recommended for paleosols. Suggested systems for paleosol classification truly able to classify paleosols and application of these modern models recommend for other regions.
    Keywords: Geomorphic surfaces, Tectonic, Soils, Arid regions, Isfahan
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Comparison of Neuro-Fuzzy, Genetic Algorithm, Artificial Neural Network and Multivariate Regression for Prediction of Soil Salinity (Case study: Ardakan City)
    Ruollah Taghizadeh Mehrjardi, Fereydoon Sarmadian, Gholem Reza Savaghebi, Mahmoud Omid, Nourayer Toomanian, Mohammad Javad Rousta, Mohammad Hasan Rahimiyan Pages 207-222

    In recent years, alternative methods have been used for estimation of soil salinity. Therefore, at present research, 600 soil samples collected from Ardakan in central Iran. Then EM38 and terrain parameters such as wetness index, land index and curvature as readily measured properties and soil salinity (0-30 and 0-100) as predicted variables were measured. After that, the data set was divided into two subsets for calibration (80%) and testing (20%) of the models. For predicting of mentioned parameters, ANFIS, GA, ANNs and MLR were applied. In order to evaluate models, some evaluation parameters such as root mean square, average error, average standard error and coefficient of determination were used. Results showed that the ANFIS model gives better estimation than the other techniques for all characteristics whereas this model increased accuracy of predictions about 17 and 11% for EC30 and EC100 respectability. After ANFIS model, GA and ANN had better accuracy than multivariate regression.

    Keywords: ANFIS, Soil Salinity, GA, ANN, MLR
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Effects of forest harvesting operations on physical properties and soil penetration resistance (Case study: Kheyrud forest)
    Meghdad Jourgholami, Vahid Rizvandi, Baris Majnounian Garagiz Pages 223-236
    Assessment and management of the environmental impacts of forest harvesting operations have become increasingly critical factors in practicing commercial forestry. This study investigated soil disturbance from a forest logging system operation on an 8-hectare mixed broadleaved stand in compartment no. 309 in Gorazbon district in Kheyrud educational and research forest. The objective of this study was to assess soil disturbance from ground-based skidding system operation contribute to statistically significant changes in bulk density and penetration resistance at various depths below the soil surface and changes in bulk density and penetration resistance related to different traffic intensities. A systematic predetermined grid that was laid out prior to harvesting to measure soil disturbance, and pre-and post soil disturbance were recorded by a visual assessment. Soil compaction and penetration resistance were measured by using a double sampling method consisting of a hammer driven hand corer and a hand-held soil penetrometer. Bulk density and soil strength measurements were taken at three depths: 10, 20 and 30 cm. Detrimental compaction was recorded for the soil bulk density results. Detrimental compaction was recorded for the soil penetrometer after medium and intense machine passes. Post-harvest detrimental soil disturbance wasn’t exceeded the USFS maximum allowable area that can be detrimentally impacted. Soil resistance results demonstrated no detrimental compaction in area to the skid trail center and wheel ruts.
    Keywords: Penetration resistance, Skidding operation, Soil compaction, Bulk density
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Diet by Dalagh sheep in east winter rangelands of Golestan province (Case study: Gomishan rangelands)
    Gholam Ali Heshmati, Diana Askarizadeh, Rahim Forouzeh Pages 237-249
    In order to determine the diet of Dalagh sheep, winter rangeland of Gomishan plain was selected. After delineating of the grazingland territory, rangeland condition and plant combination was determined by Range Value method and range trend was obtained by Trend Balance method. Time of bite-count record was done in morning and afternoon in a five-day period; first week of November (1389) and last week of April (1390). The diet selection of sheep was evaluated by direct vision method and comparison of the diet in two record periods was done by T-test and one way ANOVA method. Result showed that the most selection of sheep was Aeluropus littoralis (36/6% in a.m. & 33/3% in p.m.) and the minimum also was Halocnemum strobilaceum (1/01% in a.m. & 0/23% in p.m.) in first record. Lastly, the most selection of sheep was Hordeum marinum (42/99% in a.m. & 59/76% in p.m.) and the minimum also was Salicornia herbaceae (2/04% in a.m. & 4/16% in p.m.) Moreover, there is not any significant difference between grazing periods. Although shrub is the most species in the study area, diet selection of sheep was grasses form. It was for their growing phenology period that this time, grasses are palatable than halophytes shrubs.
    Keywords: diet selection, Bite, count, sheep, Dalagh, winter rangeland, Gomishan
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Regional flow duration curve in arid regions for ungauged basins (Case study: Central Iran)
    Asghar Zare Chahouki, Ali Salajegheh, Mohammad Mahdavi, Sharam Khalighi, Said Asadi Pages 251-265
    A flow-duration curve (FDC) illustrates the relationship between the frequency and magnitude of streamflow. Applications of FDC are of interest for many hydrological problems related to hydropower generation, river and reservoir sedimentation, water quality assessment, water-use assessment, water allocation and habitat suitability. This study was carried out in 11 selected watersheds with common characteristics such as the 20 years period, the minimum land use change and similar annual water volume through all watersheds in 3 province of: Yazd, Semnan and Markazi which are located in central zone of Iran to regional flow duration curve. It was extracted Q5, Q10, Q20, Q30, Q40, Q50, Q60, Q70, Q80 and Q90 from 11 Hygrometric stations as a dependent variable were derived from flow duration curve. The flow duration curve is regionalized by using morphoclimatic characteristics of the drainage basin. Using multiple regression techniques, the geographic variation of each parameter of the best fitted flow duration model is explained in terms of the drainage area, length of longest flow, Stream slope, mean annual areal precipitation, course from the divide of the basin to the site of interest. The regionalized nonlinear regression equations are successfully used to flow duration curves at other locations within the hydrologically homogeneous regions of center of Iran. A cross-validation Nash–Sutcliffe Efficiency procedure was used to evaluate best fitting of the regional model in ungauged watershed.
    Keywords: Arid region, flow duration curve, Ungauged watershed, Regional model
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Effects of different harvesting intensity on production, strength and vitality of Bromus tomentellus (case study: Majid Abad Qorveh rangelands, Kurdistan)
    Salahudin Zahedi, Farhang Ghasriani, Mina Bayat Pages 267-276
    To study the effect of different harvesting intensity on forage production of Bromus tomentellus was considered of Majid Abad Qorveh. Treatments included four harvested intensity 25, 50 and 75 percent and control (no harvest).Data were analyzed based on splitplot over time during four years(1386-1389) using SAS and IRRISTAT software. The results showed that the main effect of year, different harvesting intensity and interactions effect of different harvesting intensity and years are significant on forage production and vitality of Bromus tomentellus. Comparing the harvesting intensity of 50 and 25 percent indicated no significant difference between them. The highest intensity of production is harvest intensity of 25 percent with 390 mm perecipition in 1389 and the lowest harvest intensity is 50 and 75 percent with170 mm perecipition in 1387. Regarding to AMMI Analysis, the first interaction principal component(IPC1) had a significant effect and express a 93/6 percent of the interaction of the sum of squares. The first main component biplot interaction showed that the 25 percent treatments had a highest average production and stability is relatively good, control treatment had a lowest stability and 75 percent treatment had a highest stability. According to the results, to preserve the production and vitality of Bromus tomentellus the harvesting intensity of 25 percent is recommended.
    Keywords: Bromus tomentellus, harvesting intensity, strength, vitality, M. AbadQorveh rangelands
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Assessment of Problems rangeland permanent management in watershed land from exploitations view point (Case study: Damavand Summer Rangeland in Amol County)
    Hamid Reza Saeidi Goraghani, Ghodrat Alah Heydari, Hossein Barani, Zakaria Alavi Pages 277-286
    This study is trying to exploitations view point and permanent management problems of rangeland to evaluate in ranches Damavand Summer Rangeland in Amol County. Statistical Society are utilizations 15 ranch that with three methods, collective property, private property and council property from rangeland utilization and randomly from among their number 88 was selected. The research tool was a questionnaire that among exploitations through direct interviews have been completed. To assess problems permanent management of rangeland in the area with pivotal effect of the structure of exploitation methods, index nine selection and with spectrum from exploitations view point and were measured. The results showed different methods on among permanent management of rangeland effect means confidence level 99 percent. Duncan comparison test showed that permanent management problems private property exploitation methods are low from exploitation methods collective property and council property. So Friedman test results showed that with the rank category index of problems permanent management of rangeland time stop livestock mid excessive pasture with average 9.23 and the number of livestock over rangeland capacity in the region with average 8.01, respectively, the uttermost rank or impacts than the other indexes on rangeland permanent management in watershed land. So with use from Kruskal Wallis test evaluated and compared each one of rangeland permanent management indexes in exploitation different methods. Generally recommended to reduce problems in watershed areas of before Projects of reform and reducing, recognizing systems, common law and the demands of exploitation more attention and emphasis management and experts.
    Keywords: Damavand Summer Rangeland, Watershed land, management, Questionnaire, Exploitation Methods
    Abstract View Paper Original: Persian
  • An investigation on detrimental effect and potential use of fire as a management tool for plant community composition in semi-steppe rangelands, Chaharmahal and Bakhtiari province
    Pejman Tahmasbi Pages 287-298
    Fire is one of the most important ecological factors in semi-steppe rangelands directing plant community composition, diversity, structure and function of ecosystems. Our primary aim was to examine the effect of fire on plant community composition, diversity, plant species restoration and animal selectivity in semi-steppe rangeland in Karsanak region, Chaharmahal & Bakhtiari province in years 2005, 2008 and 2009. To do so, sampling was performed in burned and control areas using quadrates (2*2 m) installed along a 200 meter transect and plant cover, number of restored and grazed plant species estimated within them. There was a significant difference in plant community composition and diversity between the burdened and control areas in years 2008 and 2009. However, no significant difference was observed for year 2005. This may confirm that a four year period is needed to restore vegetation after fire. Most of graminoids species such as Agropron repense and Bromus tomentellus were restored by 90 and 80 percent respectively whereas, shrub species such as Astragalus adcendense and Astragalus susianus restored by 60 and 40 percent just one year after fire. The results also showed that animals selected burdened areas significantly more than controls in areas burned in 2008 and 2009, while the selectivity was the same for control and burned areas in 2005.
    Keywords: Fire, Non, metric Multidimentional scaling, Plant composition, Plant diversity, Random, systematic, Rangeland rehabilitation
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Investigation of sediment sources of Drainage Basin by fingerprinting Method
    Sadat Feiznia, Asghar Kouhpeima, Hasan Ahmadi, Ali Asghar Hashemi Pages 299-306
    Due to successes of fingerprinting method in producing rapid and low-cost information of sediment sources, in this research this method was used in three sub-cathments of Chasht-Khoran Basin in Semnan Province: Amrovan, Atari and Ali-Abad. Samples below 63 μm were separated and 15 fingerprinting propertis was measured. In the first stage comparison of means and differentiation analysis were used for determination of the characteristics that can differentiate sediment source as well as possible. In second stage, by minimizing composite multivariate model by optimization methods, the share of each source was determined. The results shown that, in Amrovan Catchment, For properties consisting of Co, Ph, Kaolinite and K were recognized as optimum composition of sediment tracers which could differentiate sediment source completely. In Atary Catchment, the optimum composition of tracers are Na, Co, XLF and kaolinite which differentiate source by %91.7. In Ali-Abad Catchment five parameters were recognized as optimum composite which are: Na, XLF, Ca, Co and smectit which completely differentiated sediment sources. The results of calculated composite multivariate model have shown that Upper Red formation in Amrovan, Atari and Ali-Abad Sub-Catchment has the highest share in sediment production. The sediment production in these three sub catchment are as follows:35.9, 23.53 and 86.64% respectively. Therefore sediment management and control strategies should be performed on these sources.
    Keywords: Finger, Printing, optimum composition, Kruskal, Wallis, Discrimination Fanction Analysis
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Investigation of the human deriving forces affecting land use change (Case study: Seyed mohaleh and Drasara villages - Tonekabon city)
    Ali Akbar Mehrabi, Mohammad Mohammadi, Mohsen Mohseni Saravi, Mohammad Jafari, Mehdi Ghorbani Pages 307-320
    Providing of landing use maps and detecting of land capacity are required to manage of natural resources and environment and planning of land use. On the other hand, it is necessary to detect of the human deriving forces affecting land use change. In this research, we selected Seyed mohaleh and Drasara villages in Tonekabon city. First, were provided the land use maps in 1987 and 2008 by using TM and IRS Satellite images. Second, were investigated the human deriving forces affecting land use change through survey methods. According to results of this research can state that had been destroyed much percents of forests and added residential and agricultural lands in two villages. The most important of land use changes in two villages related to the economic problems (low income) and the economic loss of agricultural activities. Recently, the most important deterrent forces of land use changes are the property market downturn and land price that can prevent of severe changes in land use through the implementation of efficient land use law and supporting of farmers and gardeners in this region. Moreover, the most important indicators in the intensification of land use changes are being a tourist area, increasing of land price and unemployment.
    Keywords: Forest, land use, human deriving forces, land price, Tonekabon
    Abstract View Paper Original: Persian