فصلنامه راهور
پیاپی 23 (پاییز 1392)

لازمه اجرای هر قانون آگاهی دادن به شهروندان و شناخت حقوق شهروندی است که آن هم در سایه امنیت اجتماعی پایدار حیات پیدا می کند. حفظ یا ارتقای امنیت اجتماعی بواسطه استقرار نظم و انضباط با اجرای قوانین و مقررات راهنمائی و رانندگی توسط پلیس، کارکردهای مثبتی برای جامعه در پی دارد. وجود قوانین و مقرراتی که حداقل محدودیت ها را برای شهروندان در پی داشته باشد و برای آنان خوشایند بوده و آگاهی آنان از حقوق شهروندی موجب رعایت بیشتر قوانین و مقررات راهنمائی و رانندگی می شود. هدف اصلی این مطالعه تبیین نقش و جایگاه قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در حقوق شهروندی است. این مطالعه به روش اسنادی انجام شده است و برای جم عآوری داده ها، از ابزارهای اسناد و مدارک موجود و مصاحبه با کارشناسان و خبرگان حوزه مورد مطالعه استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد وضع قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی و انضباط ترافیکی، هدف نهایی تضمین حقوق شهروندی است. همچنین قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی به معنای نقض حقوق شهروندی نیست، بلکه به منزله تضمین حقوق شهروندان در قبال یکدیگر و جامعه، فراتر از فردیت فرد در اجتماع است که اگر با آن مقابله شود در واقع حقوق دیگران آسیب خواهد دید یا هزینه های زیادی برای جامعه تحمیل خواهد کرد.

در زمان وقوع سوانح و حوادث جاده ای به منظ ور دسترسی سریع به محل حادثه و همچنین ارتقای کیفی و کمی امداد و نجات، استفاده از فناوری مرتبط اجتناب ناپذیر کرده است. آشنایی با انواع فناوری های مرتبط در این زمینه و سپس فراهم سازی زمینه به کارگیری آن در جهت کاهش تلفات انسانی و خسارات مالی سوانح حائز اهمیت فراوان است. به طور کلی تجهیز خودروها، تجهیز بستر و مسیر راه، بهبود سامانه های مدیریت ترافیک از طریق به کارگیری انواع فناوری های هوشمند، از اقداماتی است که می تواند صورت پذیرد. در این راستا، خدمات مدیریت اورژانس و امدادرسانی از این منظر دارای اهمیت است که این خدمات بر افزایش توانایی پلیس، آتش نشانی و گروه های امداد جهت پاسخگویی مناسب در مواقع اضطراری تاکید دارد. در این مقاله فناوری های مختلفی که در زمینه امداد و نجات سوانح در هریک از بسترهای سه گانه بر پایه سه عامل، اطلاعات، ارتباطات و هماهنگ سازی استوار است،معرفی می شوند ودر این راستا فناوری های مرتبط با سامانه های مهم موجود در سه رده شامل امداد و نجات، مسیریابی، محافظت از زیرساخت ها و مدیریت ترافیک با توصیف بیشتر معرفی می شود. برخی این فناوری ها و سامانه ها در زمره اقدامات پیش گیرانه عمل می کنند وکاربران جاده ای را در جهت اتخاذ تصمیم بهتر و مناسب تر یاری می کند و بر صرفه جوئی در زمان، نجات جان انسان ها، افزایش کیفیت زندگی، محیط زیست و بهبود فعالیت ها و تولیدات تجاری اثرگذار می باشند.

براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت حوادث رانندگی مسبب یک میلیون و سیصد هزار مرگ در سال می باشند. در صورت عدم توجه به این مقوله انتظار می رود تا سال 2020 میزان آسیب ها تا شصت و پنج درصد و میزان مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی تا بیش از 80 درصد افزایش یابد. آمار سازمان جهانی بهداشت نشان می دهد که ایران یکی از بالاترین آمارهای مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی را در جهان دارا می باشد. هدف این مطالعه بررسی عوامل مرتبط با فزونی تصادافات رانندگی در رانندگان خودروهای سنگین در استان اردبیل می باشد. این پژوهش کی مطالعه مقطعی و از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد که بر روی 103 نفر از رانندگان وسایل نقلیه که جهت انجام معاینات دوره ای به کیی از مراکز مجاز استان اردبیل مراجعه کرده بودند انجام شده است. اطلاعات لازم از جمله سابقه حوادث رانندگی، سن، سابقه کار، ساعت کار در هفته و... در پرسشنامه ای جمع آوری شد. میزان تصادفات گزارش شده در طول یکساله 88 مورد بود. بین سن، شاخص توده بدنی، ساعات کاری و شیفت کاری با میزان بروز تصادف رانندگی رابطه معنی داری مشاهده شد.(0/ P>05)؛ ولی بین شغل دوم، ناراحتی های عصبی و سابقه کاری رابطعه معنی داری یافت نگردید.(0/ P<05)بعد از تعدیل متغیرهای مطالعه توسط آنالیز رگرسیون، ارتباط معنی داری بین تصادف رانندگی با ساعات کار در هفته، شاخص توده بدنی، سن بالای 50 سال و کمتر از 29 سال دیده شد.(0/ P>05)به دلیل افزایش ریسک تصادف با افزایش سن بیش از 50 سال به نظر م یرسد کاهش ساعت کاری رانندگان پس از این سن در کاهش تصادفات رانندگی موثر باشد.

مدل سازی در خصوص تصادفات به خصوص پیش بینی تصادفات یکی از زمینه های تحقیقاتی مهم در مهندسی ترافیک محسوب می شود. در بررسی تصادفات در معابر شهری کشور به موضوع رابطه بین عوامل ترافیکی و احتمال رخ دادن تصادف توجه زیادی نشده است. در این پژوهش با استفاده از تجربیات دیگر کشورها و باتوجه به شرایط محلی معابر شهری ایران و با جمع آوری آمار ترافیکی، یک مدل آماری برای تخمین احتمال رخداد تصادفات در قطعات راه های شهری ارایه شده است. بدین منظور در پژوهش پیش رو به عوامل دخیل در تصادفات تونل توحید واقع در شهر تهران و اندرکنش آنها با مدل های ریاضی پرداخته شده است. هدف اصلی در این پژوهش ارایه مدل احتمال تصادفات در راستای انجام بررسی ها با استفاده از آمار جمع آوری شده که شامل چهار متغیر مذکور بود و با به کارگیری نرم افزار spss تحلیل های آماری رگرسیون لوجستیک و رگرسیون چند متغیره به صورت هم زمان به کار گرفته شد و در نهایت سهم هر پارامتر در احتمال رخ دادن تصادف تع یین شد. با توجه به مشخص بودن اعتبار آمار توسط آزمون های آماری و پویا بودن مدل ارایه شده، برای رابطه ریاضی از نرم افزار EPR)رگرسیون چند جمله ای تکامل یافته(استفاده شد. در نهایت مدل نهایی با به کارگیری آمار جمع آوری شده از تونل رسالت اعتبارسنجی شد که دقت مدل قابل ملاحظه بود.

ایمنی راه به عنوان مهمترین چالش درمانی پیشگیرانه و سلامت عمومی قرن بیست و یکم مطرح شده است. با تغییرات جمعیت شناختی سریع در جمعیت شناختی سلامت و پیشرفت کاربری جاده در سراسر جهان، مشخص شده است که شمار قابل ملاحظه ای از مرگ و میر و تلفات به علت عدم سلامت و تندرستی راننده است تا اینکه به علت صرف تصادفات باشد. در حالیکه تمرکز مجمع قضایی بر سرعت، عدم استفاده از کمربند ایمنی و رانندگی در حین مستی موثر بودن آن را در پیشگیری از تصادفات در بسیاری از نقاط کشورهای توسعه یافته اثبات کرده است، در حال حاضر تمرکز به سمت خستگی و کم خوابی، عدم توجه یا حواس پرتی، رفتارهای خطرپذیر و دیگر موارد ضعف جسمانی با مشکلات اولیه درمانی می باشد. مدل های رایانه ای ایمنی ترافیک امر رانندگی را در بافت پیچیده و اغلب حالت های احتمالی و شرایط درمانی بحرانی یا بسیار مزمن خصوصا آنهایی که برعملکرد شناختی تاثیر می گذارند و می توانند در حالت خاص عصبی راننده یا عملکرد وسیله نقلیه اختلال ایجاد کنند در نظر می گیرند.