فصلنامه سالمند
پیاپی 32 (بهار 1393)

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی ارتباط حمایت اجتماعی و رضایتمندی از زندگی در سالمندان ساکن آسایشگاه های شهر تهران بود.
مطالعه حاضر از نوع مقطعی – همبستگی بوده و جامعه ی آماری این تحقیق شامل تمامی سالمندان ساکن در آسایشگاه های شهر تهران می باشد که از میان آنان، 150 نفر (105 نفر مرد و 45 نفر زن) سالمند ساکن در آسایشگاه های مناطق 3، 10 و20 شهر تهران بصورت خوشه ایو تصادفی ساده، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه ی حمایت اجتماعی واکس (SS-A) و پرسشنامه ی رضایت مندی از زندگی داینر بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss17 و آمار توصیفی نظیر میانگین، انحراف معیار و آمار استنباطی نظیر آزمون همبستگی پیرسون، t مستقل، رگرسیون دو متغیره ی خطی به روش ورود، و آزمون کلوموگروف- اسمیرنوف جهت بررسی پارامتریک بودن داده ها مورد استفاده قرار گرفت.
نتایج این پژوهش نشان داد که رابطه ی معناداری بین حمایت اجتماعی و رضایت مندی از زندگی در سالمندان ساکن آسایشگاه ها وجود دارد (p=0/035) ولی تفاوت معناداری در حمایت اجتماعی (p=0/082) و رضایت مندی از زندگی (p=0/061) بین سالمندان زن و مرد یافت نشد. نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از این بود که متغیر حمایت اجتماعی در سالمندان ساکن در آسایشگاه ها دارای رابطه ی خطی با متغیر رضایت مندی از زندگی است و می تواند تغییرات مربوط به آن را پیش بینی نماید.
بر اساس نتایج تحقیق حاضر، دریافت حمایت اجتماعی از طرف خانواده، دوستان و آشنایان می-تواند میزان رضایت مندی از زندگی در میان سالمندان ساکن آسایشگاه را ارتقا بخشد.

هدف از مطالعه ی حاضر، بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و کیفیت زندگی درسالمندان ساکن درخانه، و ساکن درخانه ی سالمندان شهرستان تبریز بود.
در این مطالعه توصیفی مقطعی، 56 مرد سالمند (20 نفرساکن خانه ی سالمندان و 36 نفر ساکن در خانه) به صورت تصادفی و با روش نمونه گیری خوشه ایانتخاب شدند. سالمندان پرسشنامه های کیفیت زندگی جان و ویر (2000) (36-SF) و جهت گیری مذهبی آلپورت و راس (1967) را تکمیل نمودند. داده های بدست آمده بوسیله ضریب همبستگی پیرسون و آزمون T برای گروه های مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.
یافته ها نشان داد که در مردان سالمند ساکن درخانه جهت گیری مذهبی درونی به طرز مثبت و معنی داری با سلامت روانی، سلامت عمومی،عملکرد اجتماعی، عملکرد جسمانی و شادکامی (P<1%) رابطه دارد، و جهت گیری مذهبی برونی به طرز منفی و معنی داری با درد بدنی(P<1%) دارای رابطه است. در مردان ساکن در خانه ی سالمندان نیز جهت گیری مذهبی درونی به طرز مثبت و معنی داری با سلامت روانی، سلامت عمومی، عملکرد اجتماعی، عملکرد جسمانی و شادکامی (P<1%) رابطه داشته و جهت گیری مذهبی برونی به طرز منفی و معنی داری با ایفای نقش عاطفی (P<5%) رابطه دارد. یافته ها همچنین حاکی از این بود که در مجموع سالمندان ساکن خانه در مقایسه با همنوعان خود در خانه ی سالمندان ازکیفیت زندگی بهتری برخوردار می باشند(P<1%).
نتایج تحقیق حاضر حاکی از همبستگی مثبت میان جهت گیری مذهبی با برخی ابعاد کیفیت زندگی و همچنین کیفیت زندگی بهتر سالمندان ساکن خانه در مقایسه با ساکنان خانه ی سالمندان بود، اما در این حوزه، داده های بیشتری برای رسیدن به روشنگری بیشتر و یافتن دلایل آن مورد نیاز است.

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی هنردرمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به عنوان مداخله ی گروهی جدید در روان درمانی برکاهش افسردگی، اضطراب، استرس و نیز افزایش کیفیت زندگی زنان یائسه انجام شده است.
17 نفر از زنان یائسه ی 47 تا 60 سال، در یک طرح تجربی پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه، از طریق نمونه گیری داوطلبانه انتخاب و به-طور تصادفی به دو گروه آزمایشی و گواه به ترتیب به 9 و 8 نفر تقسیم شدند و به نسخه ی کوتاه مقیاس اضطراب، افسردگی، استرس و نیز پرسشنامه ی کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی، پاسخ دادند. گروه آزمایش، 10 هفته هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی را دریافت نموده و یک ماه پس از مداخله، هر دو گروه دوباره با همان ابزارها ارزیابی و داده ها با تحلیل کواریانس چند متغیره تحلیل شدند.
اجرای هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در مورد گروه آزمایش موجب کاهش افسردگی و استرس و افزایش کیفیت زندگی آن ها شد، ولی اثر معناداری روی اضطراب نداشت.
هنر درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به عنوان یک روش جدید که ترکیبی از درمان های روان شناختی و هنر درمانی است، در بهبود افسردگی و کیفیت زندگی جمعیت زنان یائسه موثر است. با توجه به سودمندی این روش، استفاده گسترده از این روش در چنین جمعیت هایی پیشنهاد می گردد.

افتادن و عوامل فیزیولوژیکی و روانشناختی مرتبط با آن، از مشکلات اصلی زندگی سالمندان است. هدف این تحقیق، بررسی تاثیر یک برنامه ی مداخله ای تمرینی بر عوامل روانشناختی مرتبط با افتادن در میان مردان سالمند ساکن شهر اراک می باشد.
در این تحقیق نیمه تجربی که بر روی مردان سالمند ساکن شهر اراک انجام شد، 27 آزمودنی به طور تصادفی به دو گروه کنترل(میانگین سنی 6/56±70/21 سال) و گروه آزمایش (با میانگین سنی 4/38±66/07 سال) اختصاص یافتند. گروه آزمایش در یک برنامه مداخله تمرینی 12 هفته ای (سه جلسه در هفته و هر جلسه 90 دقیقه) شرکت کردند.
یافته های تحقیق نشان داد که برنامه تمرینی اعمال شده باعث بهبود عوامل روانشناختی مرتبط با افتادن(خود کارآمدی افتادن/ترس از افتادن و اعتماد به تعادل ویژه فعالیت ها/خود کارآمدی تعادل) در سالمندان گروه آزمایش گردید. نتایج گروه کنترل که هیچ گونه برنامه تمرینی منظمی را دنبال نکردند نیز، عدم تغییر در عوامل روانشناختی مرتبط با افتادن را نشانداد.
بر اساس یافته های این تحقیق، برنامه مداخله ای تمرینی منظم می تواند با ارتقاء سطح آمادگی جسمانی و حرکتی مردان سالمند باعث کاهش ترس از افتادن و افزایش اعتماد به تعادل در حین انجام فعالیت های زندگی روزانه شا شود. این بهبودها می توانند به ارتقاء سلامتی جسمانی و روانی و بهبود کیفیت زندگی سالمندان ساکن در جامعه و نهایتا سالمندی موفقیت آمیز آنهاکمک کند.

در سال های اخیر، ارزیابی اختلالات صوت از روش های سنتی به رویکرد های جامع تری حرکت کرده که دربرگیرنده ی کیفیت زندگی بوده است.VHI پرکاربردترین ابزار «خودارزیابی» در بیماران دچار «معلولیت صوت» می باشد. در بیماری پارکینسون، صوت سریع تر، و بیش از سایر زیرسیستم های گفتار، تحت تاثیر قرار می گیرد. هدف این پژوهش، بررسی معلولیت ناشی از اختلال صوت متعاقب پارکینسون در میان فارسی زبانان است.
در این مطالعه ی توصیفی- تحلیلی، 50 مراجع مبتلا به پارکینسون، ی_(35 مرد15 زن) از بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) دانشگاه تهران به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و اطلاعات دموگرافیک آن ها ثبت شد. با تکمیل نسخه ی فارسی VHI از طریق بیماران، به کمک نرم افزار 18SPSS- نمره ی VHI-T و سه حوزه ی عملکردی، فیزیکی و عاطفی اختلال صوت در کل بیماران و به تفکیک جنس به دست آمد.
83 درصد بیماران، معلولیت ناشی از اختلال صوت را گزارش کردند بین VHI-T و زیرآزمون هایش در دو جنس، تفاوتی دیده نشد.VHI-T و حوزه های عملکردی و عاطفی با سن رابطه ی مثبت داشتند. رابطه ی VHI-T و بخش عملکردی نیز با دیرش بیماری مثبت بوده و در مردان VHI-T و هر سه زیرآزمونش با دیرش ارتباط مثبت داشتند.
اغلب فارسی زبانان مبتلا به پارکینسون، اختلال صوت ناشی از بیماری را بر کاهش کیفیت زندگی خود موثر می دانند. افزایش سن و دیرش بیماری، بر اختلال صوت می افزاید و از کیفیت زندگی خواهد کاست؛ به خصوص بیماران ازنظر عملکردی، معلولیت بیشتری را ثانوی به اختلال صوت خود احساس می کنند. به نظر می رسد که مردان با افزایش زمان بیماری، بیش از زنان احساس معلولیت می کنند.

در سال های اخیر، درمانگران در زمینه ی افسردگی سالمندان، به دنبال سنجش اعتبار و کارآیی مداخلات روانشناختی و مشاوره ای بوده اند. در این خصوص، فراتحلیل با یکپارچه کردن نتایج حاصل از تحقیقات مختلف، میزان اندازه ی اثر و اثر بخشی مداخلات روانشناختی را مشخص می نماید. پژوهش حاضر نیز بر آن است تا با استفاده از الگوی پژوهشی فراتحلیل، میزان اثربخشی مداخلات روانشناختی را بر افسردگی سالمندان، مورد پروهش قرار دهد. با توجه به ناهمخوانی هایی که در نتایج تحقیقات مربوط به اثربخشی مداخلات روانشناختی بر افسردگی سالمندان وجود دارد، به نظر می رسد که انجام یک فراتحلیل به روشن ساختن مقدار واقعی تاثیر مداخلات روانشناختی بر افسردگی سالمندان کمک خواهد کرد و نیز میزان اثر بخشی مداخلات روانشناختی بر کاهش افسردگی سالمندان را نشان خواهد داد.به عبارتی روشن تر، با انجام فراتحلیل می توان دیدگاه کلی تری نسبت به تاثیر مداخلات روانشناختی در کشور بدست آورد. این روش به پژوهشگر امکان آزمایش فرضیه ای را می دهد که در مطالعات مختلف مطرح شده و مورد آزمایش قرار گرفته است.
بدین منظور از بین 20 پژوهش، 9 پژوهش که از لحاظ روش شناختی مورد قبول بوده اند انتخاب، و فراتحلیل بر روی آن انجام گرفت. بیشترین حجم اندازه ی اثر 0/58 مربوط به پژوهش صدهزاری و همکاران، و کمترین حجم آن در این تحقیق 0/26 مربوط به پژوهش شیبانی تذرجی و همکاران می باشد. ابزار پژوهش عبارت بود از: چک لیست فرا تحلیل. میزان اندازه اثر نیز 0/43 است. (p<0.001) نتایج فراتحلیل نشان داد که میزان اندازه اثر مداخلات روانشناختی بر کاهش افسردگی سالمندان مطابق جدول تفسیر اندازه ی اثر کوهن، متوسط ارزیابی می شود.

سقوط یکی از دلایل شایع حضور سالمندان در بخش های اورژانس می باشد. در پی سقوط نه تنها سالمند رنج و درد فراوانی را متحمل می شود، بلکه هزینه ی اقتصادی کلانی را نیز برای وی به همراه دارد. لذا تعیین میزان ترومای وارده به سالمند در پی سقوط، بسیار مهم می باشد. این مطالعه به منظور بررسی پیامدهای ناشی از سقوط و سنجش کمی شدت ترومای متعاقب سقوط در بیماران سالمند انجام شد.
در این مطالعه ی مقطعی 118 بیمار سالمندی که در پی سقوط به بیمارستان امام حسین مراجعه کرده بودند مورد مطالعه قرار گرفتند. جهت گردآوری داده ها از چک لیست استفاده شد. در انتها میزان شدت ترومای وارده توسط مقیاس های (TRISS، ISS(Injury SeverityScore) و (RTS Revised Trauma Score) اندازگیری شد.
نتایج نشان داد که علت سقوط در 67 درصد از موارد شامل لیز خوردن و 33 درصد سنکوپ بوده است. 22 درصد از بیماران فوت نموده، بیش از نیمی از آنان دچار شکستگی استخوان شده و 41 درصد از اجرای عملکردهای روزانه ی خود ناتوان شدند. میانگین ISS 8/9± 12/06، میانگین RTS 4/52 ± 6/54 و میانگین TRISS 0/33 ± 0/45 بوده است. میانگین نمرات مقیاس های محاسبه شده ارتباط معناداری با شکستگی استخوان و مرگ بیماران داشتند و کلیه ی مقیاس ها نیز در افراد دچار مورتالیتی و موربیدیتی بالاتر بودند (P < 0.05).
با توجه به اینکه با افزایش سن، حوادث و بیماری هایی که گریبان گیر افراد می شوند رو به افزایش است، ضرورت اجرای تدابیر به موقع جهت درمان، مدیریت صحیح و پیشگیری از عواقب تروما احساس می شود.

حفظ روابط و مشارکت اجتماعی سالمندان در جامعه از عوامل پیشگوی سالمندی موفق به شمار می رود. با تغییراتی که در سالهای اخیر در ساختار جامعه به وقوع پیوسته است سالمندان زیادی در معرض خطر احساس تنهایی قرار گرفته اند. مطالعات بیانگر آنند که تنهایی اثرات مخربی بر سلامت سالمندان دارد لذا یافتن راهکارهایی برای مقابله با این مشکل بسیار مهم می باشد. هدف از انجام این پژوهش، تعیین وضعیت بکارگیری اینترنت و ارتباط آن با احساس تنهایی در بازنشستگان فرهنگی شهر بابل بوده است.
این مطالعه ی مقطعی بر روی 445 معلم بازنشسته ی سالمند که 43 نفر از آنان از کاربران اینترنت بوده اند، انجام شده است. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه هایی مشتمل بر 3 بخش استفاده شده است که ویژگی های جمعیت شناختی، 15 سوال در زمینه ی احساس تنهایی و 5 سوال در زمینه ی تعیین میزان افسردگی را دربر می گیرند. نتایج آنالیز فاکتورها نشان داد که ابزار احساس تنهایی از 3 زیر فاکتور احساس تنهایی اجتماعی، خانوادگی و رومانتیک تشکیل شده است. علاوه بر سوالات فوق، یک بخش دیگر نیز برای بررسی کاربران مورد استفاده قرار گرفت که مشتمل بر سوالاتی در زمینه میزان، تاریخچه و نوع استفاده از اینترنت بود.. آنالیز داده ها نیز با نرم افزار SPSS صورت گرفت..
37% از غیرکاربران در مقایسه با 18/6% از کاربران اینترنت، احساس تنهایی اجتماعی را گزارش کرده اند که تفاوت معنادرای را نشان می دهد(P =. 002). اگرچه میزان احساس تنهایی خانوادگی در غیرکاربران به وضوح کمتر از کاربران بوده است(P =. 001). تنها زندگی کردن و بیوه یا مطلقه بودن نیز از عوامل پیشگویی کننده احساس تنهایی بوده اند (P <05). در زمینه افسردگی یافته ها نشان داد که میزان افسردگی در کاربران اینترنت به طور معناداری کمتر از غیرکاربران بوده است (27/9% در مقایسه با 39/2%) (P =. 002).
در مجموع نتایج این پژوهش بیانگر آن است که میزان احساس تنهایی و افسردگی در سالمندان غیرکاربر اینترنت بیشتر از کاربران می باشد؛ لذا یافتن و بکارگیری راهکارهایی نظیر استفاده از اینترنت برای مقابله با احساس تنهایی که توسط این قشر از جامعه احساس می شود ضروری بنظر می رسد.