آرشیو دوشنبه ۱۶ امرداد ۱۳۸۵، شماره ۸۲۸
دیپلماسی
۶

مدل عراق: بیم وامید جنگ فرقه ای

رسیدن شیعیان عراق به قدرت، همه شیعیان در خاورمیانه را امیدوار ساخته، و این موجبات نگرانی رقیبان را فراهم آورده است. کنار گذاشتن بعثی ها از قدرت، موانع مهمی را از پیش پای شیعیان در عراق برداشت شاه اردن عبدالله هشدار داد که «هلال شیعی جدید» که از بیروت تا تهران کشیده شده، ممکن است خاورمیانه تحت سلطه سنیان را دو شقه سازد.جنگ در عراق تغییرات ژرفی را در خاورمیانه موجب شد، هر چند که این همان چیزی نبود که واشینگتن انتظار داشت.

هنگامی که در سال 2003 میلادی دولت ایالات متحده صدام حسین را سرنگون ساخت، بر این گمان بود که تغییر رژیم راه را برای ورود دموکراسی به عراق و سپس باقی منطقه خواهد گشود. دولت بوش به سیاست به دیده رابطه بین افراد و دولت می نگریست، و هم از این رو نتوانست به این نکته پی برد که مردم در خاورمیانه سیاست را نوعی توازن قدرت بین جوامع مختلف نیز تلقی می کنند.

از این رو، بسیاری از عراقی ها به جای آن که سقوط صدام را موقعیت مناسبی برای ایجاد دموکراسی لیبرال تصور کنند، آن را فرصتی برای رفع بی عدالتی ها در توزیع قدرت میان جوامع اصلی کشور می پندارند. برای آن که مانع سیاست فرقه گرایانه و خصومت آفرین شویم، لازم است به خواست های شیعیان توجه کنیم و در همان حال تلاش کنیم خشم و نگرانی سنیان در عراق و سرتاسر منطقه را کاهش دهیم.

در دهه آینده، این توازن ظریف نکته محوری در سیاست در خاورمیانه خواهد بود. به علاوه، لازم است تعریف جدیدی از روابط منطقه با ایالات متحده داشته باشیم. آن چه که دولت ایالات متحده در عراق می کارد، در آینده در بحرین، لبنان، عربستان سعودی، و هر جای دیگری در خلیج فارس درو خواهد نمود.با این حال، لازم نیست ایالات متحده نگران احیای شیعه باشد، هر چند برخی از متحدین آن در منطقه چنین نگرانی هایی دارند. در واقع، به این ترتیب فرصت های تازه ای نیز برای این کشور پیش آمده، که منافع خود را در منطقه دنبال کند. لیکن این می تواند به معنای تعهد و حضور ایران کشوری که بزرگترین جمعیت شیعی جهان را در خود جای داده، و نیروی منطقه ای رو به رشد و برخوردار از شبکه گسترده پیچیده نفوذ در میان شیعیان در سرتاسر خاورمیانه و به ویژه عراق است نیز باشد.