در میان رهبران روحانی و سیاسی انقلاب، آیت الله طالقانی دارای ویژگی های خاصی است. ایشان از پیشگامان و از باسابقه ترین مبارزان روحانی علیه رژیم پهلوی بود که در سال های آخر سلطنت رضاشاه عملاوارد مبارزه شد. امتیاز دوم طالقانی این بود که از چنان شخصیت و منزلت و جایگاهی برخوردار بود که همواره فراتر از احزاب و گروه های سیاسی، اجتماعی و حتی ایدئولوژیک عمل میکرد و این مسئله نیز از شرح صدر قرآنی و وسعت مشرب سیاسی و ایمانی او با الهام از قرآن بود. وی با همکاری نیروهای سیاسی مبارز، عدالتخواه و آزادیطلب درصدد بود تا آنها را جذب نماید. طالقانی در طول چهل سال مبارزه و مجاهدت، که بیش از یازده سال آن را در زندان و تبعید سپری کرد، همواره پیشرو، هدایتگر و توازنبخش نیروهای انقلابی بود؛ بهرغم آثار و نوشته های ارزشمند به جا مانده از ایشان و نقش موثر وی در پیروزی انقلاب اسلامی، به جز معدود نوشته ها هنوز آن چنان که باید و شاید در مورد دیدگاه ها، مواضع، آثار و نقش ایشان در پیروزی انقلاب اسلامی پژوهشهای درخور توجهی انجام نگرفته است. نوشته حاضر که حاصل بیش از یک سال تحقیق و پژوهش نویسنده با شوق و علاقه وافر به اندیشه های طالقانی

صورت گرفته شامل پنج بخش و چندین فصل است. بخش اول به زندگینامه خانوادگی و حیات علمی ایشان می پردازد. در بخش دوم بهطور مختصر به مبارزات سیاسی اجتماعی طالقانی از دوران پهلوی اول تا پیروزی انقلاب اسلامی اشاره شده است. بخش سوم به رابطه- ی طالقانی با گروه ها و سازمانهای سیاسی پرداخته و بخش چهارم شامل مباحثی از جمله: مسئله کردستان و ترکمن صحرا، شورای انقلاب، احیای نماز جمعه و مجلس خبرگان و بهطور کلی به فعالیتهای طالقانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا زمان رحلت ایشان اختصاص دارد. آرا و اندیشه ها و دیدگاه های طالقانی شامل: اصل شورا، حکومت و حاکمیت، آزادی و استبداد، طالقانی و قرآن، طالقانی و روحانیت و... فصول بخش پنجم را تشکیل می دهند. در تالیف این اثر سعی شده حتی الامکان از آثار و تالیفات طالقانی و اسناد و منابع دست اول استفاده شود. گذشته از اسناد منتشرشده از آیت الله طالقانی، از اسناد و اعلامیه های موجود در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی و سازمان اسناد و کتاب خاطرات سید قلبی حسین رضوی کشمیری می توان اشاره کرد.