آرشیو دوشنبه ۵ فروردین ۱۳۹۲، شماره ۵۳۲۷
دانش
۴

تماشای لحظه تحویل سال از فضا

مهدیار تهرانی

این عکس درست در لحظه تحویل سال 1392 خورشیدی توسط ماهواره GOES- 13 NOAA متعلق به سازمان ملی اقیانوس شناسی و جوی امریکا گرفته شده است.

این تصویر دقایقی پس از لحظه درست و دقیق رخ دادن برابران (اعتدال بهاری و نیز تحویل سال نو) گرفته شده، یعنی زمان 11 و 2 دقیقه به وقت جهانی که لحظه تحویل سال ما بود و در ایران برابر بود با 14 و 31 دقیقه. در این لحظه ویژه، بلندی شب و روز تقریبا در همه جای سیاره زمین و همچنین مقدار انرژی که از خورشید به نیمکره شمالی و جنوبی می رسد برابر می شود.

در این عکس هر دو نیمکره زمین روشنی یکسانی دارند. با گذشت روزهای بهار، نیمکره شمالی خورشید را بیشتر از نیمکره جنوبی خواهد دید، این چیزی است که در پایان بهار هم فصل های آشنا را در هر یک از این مناطق پدید می آورد: تابستان در شمال و زمستان در جنوب. اعتدال ها که نمایانگر آغاز بهار و پاییزند و انقلاب ها که نشانگر آغاز تابستان و زمستانند، در نقاطی ویژه از زمان و فضا رخ می دهند که زمین در گردش سالیانه خود به دور خورشید، از آن ها می گذرد. به دو دلیل، بهار هر سال در روزی متفاوت و ساعتی متفاوت با سال دیگر رخ می دهد (از 19 تا 21 مارس یا 28 تا 30 اسفند). نخست این که «سال» شمار دقیقی از همه روزها نیست چون گردش زمین به دور خورشید حدود 365 و یک چهارم روز به درازا می کشد (به همین دلیل هر چهار سال یک روز کبیسه به شمار روزها افزوده می شود).

دلیل دوم این است که مدار گردش زمین به دور خورشید کمی نابیضی است. این موضوع و نیز کشش گرانشی سیاره های دیگر باعث می شود جایگاه زمین نسبت به خورشید هر سال با سال دیگر تفاوت داشته باشد.

بنا به اعلام سرویس ملی هواشناسی امریکا، در عرض های جغرافیایی بالاتر نیمکره شمالی، «برابری روز و شب» چند روز زودتر از اعتدال بهاری رخ می دهد، در حالی که در نیمکره جنوبی چند روز پس از آن روز و شب برابر می شوند.

خورشید به دلیل فاصله زیادش خارج از این عکس است و اکنون در این عکس به گونه ساختگی افزوده شده، گرچه به گزارش NOAA، فضاپیمای GOES حسگرهایی دارد که پیوسته در حال دیدبانی خورشید برای فعالیت های آنند.