تاریخ از گذشته سخن نمی گوید. میان گذشته و تاریخ فاصله ای هست که تاریخ نگار این فاصله را پر می کند. تاریخ به معنای گذشته نیست. تاریخ به مثابه آینده و انعکاس ساده گذشته در ذهن و زبان مورخ، در ذهن و زبان مورخ یک کلمه مهجور است. تاریخ نگار، جهان اکنون، ذهن و زبان اکنونی گذشته را برای ما روایت، تفسیر و تبیین می کند. تاریخ به معنای کرولونوژی و سالنامه نگاری نیست. به دست دادن روایت از معنا و هویت و هستی ما در گذشته براساس موقعیت اکنون. مورخ براساس پارادایم تفسیری که از موقعیت کنونی به خصوص در جهان اسلام از وضعیت بحران به دست می دهد، تاریخ اسلام را در تاریخ نگاری اسلامی معنا می دهد. تاریخ محصول تعامل