آرشیو شنبه ۱ دی ۱۳۹۷، شماره ۴۲۶۲
صفحه اول
۱
سرمقاله

دلایل خروج امریکا

دکتر ضیاءالدین صبوری

ترامپ با روحیه ساختارشکنانه مدام به دنبال رو کردن کارت جدید در بازی سیاست است و همواره برخلاف انتظارها و رویه های جاری سیاسی عمل می کند. رییس جمهوری امریکا دایم به دنبال جلب توجه است و تمایل دارد در تیتر اصلی رسانه ها و کانون های جهانی بحث و گفت وگو قرار گیرد.

برای همین است که مدام تصمیمات سریع و خارج از انتظار می گیرد. تصمیم اخیر دونالد ترامپ مبنی بر خروج فوری نیروهای حاضر امریکایی در سوریه؛ از جمله رفتار های سیاسی او است که بار دیگر شگفتی ناظران سیاسی را برانگیخته است. شگفتی ماجرا از این قرار است که درست دو هفته پیش جان بولتون مشاور ویژه امنیتی ترامپ در توییتی از تداوم حضور دو هزار نیروی حاضر امریکایی در سوریه تا زمان خارج شدن کامل نیروهای ایرانی حاضر در سوریه خبر داده بود. بولتون با ادعای اینکه ایران به دنبال حضوری بلندمدت در سوریه است، با تاکید بر ادامه حضور نیروهای امریکایی در سوریه از تلاش ها برای تقویت جریان های حمایتی امریکا در سوریه نظیر کردها و ائتلاف دموکراتیک سوریه سخن رانده بود. معناداری رفتار ترامپ زمانی بیشتر می شود که مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا گامی فراتر نهاده بود و اساسا یکی از بندهای 12 گانه درخواستی اش را از ایران برای برجام به حضور ایران در سوریه اختصاص داده بود. رییس دستگاه دیپلماسی امریکا، با تاکید بر اینکه امریکا پیشگام مقابله با فعالیت های منطقه ای ایران در سوریه، یمن و لبنان است؛ او یکی از اولویت های سیاست کشورش را کنترل ایران در منطقه اعلام کرده بود. از این منظر داستان اعلام خروج نیروهای امریکایی از سوریه ابهام بیشتری به خود می گیرد و اینکه ترامپ در میان خیل عظیمی از مخالفت ها در داخل چگونه دست به یک چنین تصمیمی عجولانه زده است جای سوال دارد. پس لرزه های تصمیم ترامپ خیلی زود خودش را با متن استعفانامه جیمز متیس وزیر دفاع امریکا نشان داد. وزیر دفاع امریکا در نامه استعفای خود تصریح کرده است که از آنجا که حق رییس جمهوری است که وزیر دفاعی همسو با دیدگاه های خودش داشته باشد؛ تصمیم به ترک وزارت دفاع امریکا گرفته است. ژنرال متیس گرچه در نامه استعفایی اش به اختلافش با ترامپ با سر مساله سوریه اشاره نکرده اما پرواضح است که موضوع سوریه یکی از مهم ترین محورهای اختلافی وزیر دفاع با ترامپ بود. مساله ای که چاک شومر رهبر دموکرات ها در سنا به آن اشاره می کند که ژنرال متیس به خاطر دو موضوع سوریه و دیوار مرزی با مکزیک از کابینه ترامپ کنار رفت. دامنه مخالفت ها به رفتار ترامپ در رابطه با سوریه طیف گسترده ای را در داخل امریکا در بر می گیرد. لیندسی گراهام از اعضای بانفوذ جمهوری خواه سنای امریکا اعلام کرده که طرح رییس جمهوری برای خروج از سوریه اشتباهی استراتژیک برای منافع درازمدت امریکا در منطقه است و این تصمیم نتیجه ای جز بازگشت تندروهای داعش مسلک به سوریه نخواهد داشت. از سوی دیگر ایران و روسیه از فردای خروج نیروهای امریکایی، موقعیتی به مراتب قوی تر و سازمان یافته تر خواهند یافت. به طور کلی این باور در میان نخبگان امریکایی شکل گرفته که ترامپ شب می خوابد و صبح تصمیم بزرگ برای مردم امریکا و جهان می گیرد و این عین بی خردی است. امریکا در گذشته قربانی چنین تصمیمات شتابزده شده است. تحولات امروز افغانستان و عراق گویای همین امر است. ترامپ بی توجه به عمق واقعیت ها و پیچیدگی بحران در سوریه و صرفا با تصوری خام اندیشانه، راهبرد خروج از سوریه را در پیش گرفته است. این راهبرد باعث به هم خوردن موازنه قدرت در سوریه می شود. هم اکنون گروه های مبارزه جوی کرد چشم انتظار کمک های مالی و لجستیکی امریکا هستند و این گروه ها از چند سو، بعضی از سوی ارتش سوریه، داعش و دولت ترکیه در فشار هستند. از این رو اولین پیامد خروج امریکا، تضعیف موقعیت کردها خواهد بود. ترکیه اعلام کرده که عملیات بزرگی را در آینده ای نزدیک علیه یگان های مدافع خلق آغاز خواهد کرد. اظهارات وزیر دفاع ترکیه مبنی بر اینکه نیروهای مبارزه جوی کرد به وقتش در خندق های شان دفن خواهند شد، نشانگر عمق خصومت آنکارا با این جریان هاست و نشان می دهد که دولت ترکیه مترصد فرصتی است برای زدن ضربه نهایی به این گروه ها. نیروهای دموکراتیک سوریه (اس دی اف) هم در بیانیه ای اعلام کرده که خلا نظامی به وجود آمده باعث گیر افتادن نیروهای ائتلاف میان دو جبهه متخاصم می شود. داعش در شرق سوریه هنوز حضوری اثرگذار دارد و بنا به آخرین گزارش ها نیرویی حدود 5 هزار رزم دیده را در اختیار دارد؛ برای همین خروح امریکا بهترین فرصت برای این جریان تندرو برای بازگشت به فضای سرزمینی سوریه خواهد بود. برای همین تصمیم ترامپ علاوه بر اینکه با واکنش تند و منفی اعضای کنگره مواجه شد برای سران اسراییل نیز غافگیرکننده بود. مقامات تل آویو حداقل انتظار داشتند که نیروهای امریکایی تا خروج کامل نیروهای ایرانی در سوریه حضور یابند. برای همین نتانیاهو از موضعی محتاطانه و البته از سر ناخشنودی از تلاشش برای محدودسازی بیشتر نیروهای ایرانی در سوریه سخن می گوید اما پیداست که نگرانی این رژیم بالا رفته و اینکه فردای تحولات در سوریه بدون حضور امریکایی ها به چه سمتی خواهد رفت، سران صهیونیستی را به موضعی منفعلانه سوق داده است. با عطف به طیف مخالفت ها و البته تجربه تصمیم ترامپ در فروردین ماه سال جاری که در آن موقع هم بر خروج از سوریه تاکید کرده بود، باید نسبت به تصمیم ترامپ محتاطانه عمل کرد و به انتظار رفتار عملی دولت امریکا نشست. ترامپ نشان داده که مرد عمل نیست و بیشتر تمایل دارد با تصمیمات عجیب و غریبش نگاه ها در جهان را به خود معطوف کند و بزرگی کار و تصمیمش را به رخ جهانیان بکشد.