یکی از کاستی های تاریخ پژوهی معاصر که مانع از قوام یافتن بینش تاریخی می شود، ترجیح «تحلیل اخلاقی» بر «تحلیل تاریخی» در بررسی رویدادها و وقایع است. اگر از روایت های سیاست زده از تاریخ بگذریم که آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی را به ناروا در صف کودتاچیان قرار می دهند، در نقد کنش آیت الله، با روایات دیگری مواجه ایم که ویژگی های شخصیتی و خصلتی ایشان را برجسته کرده و آن را عامل عمده زاویه گرفتن آیت الله از نخست وزیر دولت ملی معرفی می کنند که با ایجاد انشقاق در صفوف متحد جنبش، شکست نهضت ملی را رقم زد. در چنین روایاتی، معمولا گفته می شود که «آقا دنبال نفسانیات رفت و منافع ملی را رعایت نکرد و ابزار دست