آرشیو دو‌شنبه ۲۸ امرداد ۱۳۹۸، شماره ۴۴۴۳
صفحه آخر
۱۶
امروز در تاریخ

به سوی بیت المقدس

مرتضی میرحسینی

سال 636 میلادی در چنین روزهایی، مسلمانان در جنگی سخت و خونین بر سپاه روم شرقی غلبه کردند و تاریخ آسیای غربی را به مسیر دیگری انداختند. این جنگ در مرز میان سوریه و اردن، حوالی منطقه ای موسوم به یرموک نزدیک نهری به همین نام درگرفت و بعد از پنج روز کشمکش و زدوخورد با شکست قطعی و هزیمت رومی ها به پایان رسید. این ضربه سخت، دست امپراتوری روم شرقی را برای همیشه از شام کوتاه کرد و مسیر پیشروی مسلمانان به سوی دریای مدیترانه و سرزمین فلسطین و شهر بیت المقدس -که آن را قبله نخست خود می خواندند- هموار ساخت. بیشتر مورخان، جنگ یرموک را با نبرد قادسیه که در آن اعراب بر شاهنشاهی ساسانی پیروز شدند مقایسه می کنند، زیرا در پایان این دو جنگ، دولت های کهنسالی که سراسر آسیای غربی را میان خود تقسیم کرده بودند، از قدرت نوظهور اعراب شکست خوردند و بخش وسیعی از قلمرو خود را از دست دادند. بعد از یرموک و قادسیه، برتری سیاسی در آسیای غربی از آن مسلمانان فاتح شد و مرزهای سنتی منطقه به نفع دولت جدید و تازه نفس اعراب تغییر کرد. این فتوحات سریع و خیره کننده که خود مسلمانان را هم شگفت زده کرده بود نزد آنها به تقدیر الهی یا معجزه اسلامی تعبیر شد. مسلمانان تا سال 17 هجری، لبنان و فلسطین را هم گرفتند و سرانجام فاتحانه از دروازه های بیت المقدس گذشتند. گفته اند که حاکمان جدید این سرزمین، مالیات اهالی را به نصف آنچه آنان در گذشته به رومی ها می پرداختند، کاهش دادند و ادیان الهی دیگر را که «اهل کتاب» محسوب می کردند در اجرای مناسک خود آزاد گذاشتند. مرحوم زرین کوب در «کارنامه اسلام» می نویسد؛ وقتی شام و فلسطین به دست مسلمانان افتاد، امپراتور شکست خورده بیزانس نیز مجبور به ترک آن نواحی شد، اما پیش از ترک سوریه گفت: سرزمین خوبی بودی، اما برای دشمن.