آرشیو پنج‌شنبه ۳۱ امرداد ۱۳۹۸، شماره ۷۱۳۸
صفحه آخر
۱۲
یادداشت

ادیبی که داستان تخیلی می نوشت

فرزاد فربد (مترجم و ناشر)

امروز، 22 آگوست، نود و نهمین سالروز تولد «ری بردبری» شاعر و نویسنده امریکایی است که با آثارش در ژانر وحشت و علمی-تخیلی شناخته می شود؛ با کتاب هایی چون «فارنهایت 451»، «حکایت های مریخ» و «مرد مصور».

من کم سن و سال بودم که فیلم «فارنهایت 451» ساخته فرانسوا تروفو را بر اساس کتاب مشهور «ری بردبری» دیدم و بعد از آن کم کم با دیگر آثار بردبری آشنا شدم. هنوز هم این کتاب او را بیشتر از بقیه آثارش دوست دارم چون روایت وضعیتی است که در بسیاری از کشورها اتفاق افتاده و قصه تکرارشونده ای در تاریخ است: یعنی کتاب سوزی و مقابله با کتاب. در آثار بردبری برخلاف نویسندگان دیگری چون آرتور سی. کلارک و آیزاک آسیموف، وجه ادبی داستان قوی تر از وجه علمی آن است. این همان چیزی است که آثار بردبری را از دیگر نویسندگانی که در ژانر تخیلی داستان نوشته اند جدا می کند. او ادیبی است که داستان تخیلی می نویسد.

بردبری آنچنان که باید در ایران شناخته شده نیست و درباره اش به شکل منسجم کار نشده و می توانم بگویم حق در موردش ادا نشده است. شاید این کم توجهی به این دلیل است که سال ها ادبیات ژانری جدی گرفته نمی شد. هنوز هم از سوی بسیاری از ناشران جدی گرفته نمی شود. این اتفاق فقط درباره بردبری هم نیفتاده و کتاب های آسیموف و سی. کلارک را هم زیاد در بازار نشر نمی بینیم. البته این ژانر مترجمان کارکشته هم می خواهد و بسیاری از مترجمان مطرح ایران سراغ ادبیات ژانری نمی روند. شاید بخشی از این بی توجهی هم به دلیل سیاست های دوره ای اتفاق افتاده است. مثلا پس از پیروزی انقلاب و در دهه 60 با توجه به شرایط کشور این ژانر کمتر مورد توجه بود و بیشتر به واقعیت پرداخته می شد تا تخیل. اما اکنون این فضا تغییر کرده است و درباره ادبیات فانتزی می توانم بگویم اقبال و توجه به مرور بیشتر شده است.

آثار بردبری جزو آثار کلاسیک ادبیات جهان است و شاید خوانندگان جوان این ژانر کتاب های جدیدتر را ترجیح بدهند اما برای آثار کلاسیک در ادبیات همیشه مخاطب وجود دارد. اگر بخواهیم ژانری را آغاز کنیم باید ابتدا سراغ آثار کلاسیک آن برویم. به همین دلیل هنوز هم با وجود تغییراتی که در این ژانر افتاده باز هم آثار بردبری خواندنی است.