آرشیو پنجشنبه ۳۱ امرداد ۱۳۹۸، شماره ۴۴۴۵
هنر و ادبیات
۹
شعر

انتشار «هزارباده هزارباد در هزاره های شب تو بر تو» محمدرضا اصلانی

یک شاهنامه مدرن

بهنام ناصری

شاید خیلی ها که محمدرضا اصلانی را با آثار سینمایی اش می‎شناسند، ندانند که او پیش از هر چیز شاعر است. او از شاعران منسوب به «موج نو» در شعر معاصر ایران است که بعدها از دل آنها جریان هایی چون شعر حجم، شعر دیگر و شعر ناب درآمد که هر کدام شاعران شاخص خود را داشتند. با این حال در خیل شاعران مختلفی که نام شان ذیل بیانیه یکی از این جریان ‎های شعری قرار می گیرد، نام محمدرضا اصلانی یکی از شاعران شاخص و تاثیرگذار است.

در روزرهای اخیر کتابی در قالب منظومه به نام «هزارباده هزارباد در هزاره های شب تو بر تو» از اصلانی راهی کتابفروشی ها شد؛ اثری که به لحاظ فضای اسطوره ای اش با آنچه از شعرهای تاکنونی اصلانی سراغ داریم، تا حدی فرق دارد اما بطور کل از جهان ذهن و سلایق هنری اصلانی به ویژه آثار سینمایی‎اش دور نیست.

متناسب با حال وهوا و فضایی که منظومه تازه انتشار یافته اصلانی دارد، زبان اثر هم متفاوت از سایر آثار شعری اوست؛ زبانی تا حدی پیچیده و در عین حال مدرن تا هم هزارتوی موضوع اسطوره ای اثر و هم رفتار امروزین مولف با آن موضوع تحقق پیدا کند. دقیقا مطابق توقعی که از اثری مانند این و شاعر اسطوره پردازی چون اصلانی می رود. بنا به آنچه محمدرضا اصلانی گفته، منظومه «هزارباده هزارباد در هزاره های شب تو بر تو» در سال 47 یک بار سروده شد اما «در سال های 49 -48 ساواک آمد و در بگیروببندهای آن زمان، منظومه را برد.» او توضیح می دهد که بعدها، اتفاقی بخشی از چرک نویس های آن منظومه را پیدا کرده و یک بار دیگر نشسته و منظومه را نوشته است: «در واقع دوباره نویسی نکردم، دوباره پردازی کردم.» کتاب تازه انتشار یافته محمدرضا اصلانی با نگاهی ناظر بر اسطوره های ایرانی به وجوه فرهنگی این سرزمین می پردازد. همانطور که خود اصلانی هم در مقام شاعر گفته، این کتاب حال وهوایی دراماتیک دارد و در آن تعریض هایی به جهان بیدل دهلوی، منصور حلاج، عین القضات همدانی و... و رفت وآمدهایی به وقایع مقاطعی از تاریخ ایران را شاهد هستیم. شخصیتی تاریخی در منظومه «هزارباده هزارباد در هزاره های شب تو بر تو» رکنیت و مرکزیت دارد و آن کسی نیست جز رستم دستانی که از شاهنامه فردوسی به جهان متن محمدرضا اصلانی آمده است. رستمی که به تعبیر مولف منظومه «اکنون پیر شده است و دیگر حوصله گذشته را ندارد.» هم حال و هوای کارها گواه این مدعاست که اثر متاثر از فضای شاهنامه فردوسی است و هم خود مولف صراحتا گفته است که بنا داشته با این اثر جاودان تاریخ ادبیات فارسی رفتاری امروزین داشته باشد: «من این کار را تحت تاثیر شاهنامه نوشتم. در واقع می خواستم یک شاهنامه مدرن باشد. شاهنامه فردوسی حماسی است اما این شاهنامه دکادانس (فروپاشی) است.» «هزارباده هزارباد در هزاره های شب تو بر تو» را انتشارات رشدیه در 176 صفحه و در قطع خشتی بزرگ با قیمت 36000 تومان منتشر کرده است.