چرخه مواد مخدر همچون سکه دو رو دارد. دو رو که همچون دو اصل بنیادین به گردش این چرخه کمک می کنند. یک روی سکه جذاب بودن پول و اقتصاد در حوزه مواد مخدر است زیرا مواد مخدر ارزش افزوده بسیار بالایی دارد و روی دیگر سکه، جدی بودن تقاضای مواد مخدر است. باید در نظر داشت تا زمانی که این تقاضا جدی باشد، این اقتصاد هم فعال خواهد بود. سال 1383 نخستین باری بود که پژوهشی مبنی بر اقتصاد مواد مخدر با توجه به بررسی خسارات اقتصادی آن صورت گرفت.

12 میلیارد دلار در آن سال فقط خسارت اقتصادی بدون در نظر گرفتن مقادیر مواد مخدری بود که ترانزیت می شدند. اما در حال حاضر کف این رقم 20 میلیارد دلار است و همین مبلغ بالاست که می تواند دردسرساز و مشکل آفرین باشد. با توجه به این نکات است که برای مبارزه درست در زمینه اقتصاد مواد مخدر باید به جدی بودن تقاضای آن در کشور نیز فکر کرد. یعنی اینکه کشور ما باید بتواند در حوزه های سیاست، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع زمینه مصرف مواد مخدر را به عنوان عوامل بنیادین پیشگیرانه کاهش دهد. برای این امر پلیس تنها یک جزء از اجزای اجرایی است و ده ها جزء دیگر باید تلاش کنند تا دو روی سکه را با هم ببینند. ناکارآمدی های جدی در حوزه های فرهنگ و اقتصاد، بالا رفتن نرخ فقر، بیکاری و مشکلات خانوادگی زمینه را برای افزایش تقاضای مواد مخدر بالا می برند. به عبارتی خانواده مطلقه اعتیادزاست و خانواده ای که اعتیاد داشته باشد به سوی فروپاشی می رود و علت و معلول همدیگر را تقویت می کنند. همین نکته مشخص می کند که اگر پلیس بتواند با کار اطلاعاتی با باندهای قوی مقابله کند، خود کار بسیار بزرگی انجام داده است. در واقع علاوه بر پلیس برای مبارزه با پولشویی در زمینه مواد مخدر، نظام اطلاعاتی و نظام پولی و بانکی کشور هم باید با قدرت تمام به کمک پلیس بیایند و به همین علت است که مبارزه با پولشویی کار ساده ای نیست و پیچیدگی های خود را دارد. اولین کنفرانس بین المللی پولشویی در ایران با حمایت شخص آقای خاتمی به عنوان رییس وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر در دانشگاه شیراز برگزار شد و مرحوم حضرت آیت الله شاهرودی این کنفرانس را افتتاح کردند. بنده دبیر کنفرانس و جانشین آقای خاتمی بودم و در آن زمان انتظار نداشتم با یک کنفرانس تحول بزرگی ایجاد شود اما ما پیش بینی می کردیم پس از برگزاری این کنفرانس تاکنون لااقل این فرآیند در قسمت سیستم پولی و بانکی نهادینه شده باشد که به راحتی بتوان این چرخش ها را پیدا کرد اما در حال حاضر با اینکه اقدامات قابل توجهی در این زمینه شکل گرفته است همچنان اول راهیم.

باید توجه داشت که مبارزه با اقتصاد مواد مخدر صرفا اقتصادی نیست. همین که رهبری تایید کردند در سیاست های کلی برنامه ششم توسعه مدیریت مصرف داشته باشیم و مصرف از دست قاچاقچی خارج شود به شکل داروهای درمان کننده به مصرف کننده ها ارایه شود، نشان می دهد چقدر توجه به روی دوم سکه، یعنی تقاضای بالا اهمیت دارد و اگر این امر صورت بگیرد، ان شاءالله نتایج خوبی را خواهیم دید. به جرات می توان گفت در سیاست های کلانی که مقام معظم رهبری و سایر دستگاه های ذی ربط ابلاغ کرده اند تقریبا تمام ابعاد مقابله با توزیع کننده ها و پولشویی در زمینه مواد مخدر به خوبی دیده شده است. جز اسناد بالادستی. بند 57 سیاست های کلی برنامه ششم هم در این زمینه صحبت کرده است. علاوه بر این در قانون مواد مخدر هم بحث کلان پولشویی هست اما اگر شاهد کسری هایی در برخی قوانین و لایحه هایی هستیم نباید به انتظار نشست بلکه باید از مجلس خواست که این موارد جزئی هم رفع شوند. نکته آخر اینکه مبارزه با پولشویی مواد مخدر امر بسیار پیچیده ای است و از طرف دیگر هم مافیاهای مواد مخدر بسیار هوشمندانه تر از ما عمل می کنند و با خریدن افراد، آلوده کردنشان باعث ناکارآمدی سیستم می شود. اعتقادم بر این است که اگر به هزار واحد بحران مشکل از سمت مواد مخدر داشته باشیم، نظام ما و مردم ما و مخصوصا سازمان های مردم نهاد 10 برابر ظرفیت بیشتر برای حل این معضل دارند اما باید با مدیریت درست و برنامه ریزی استفاده بهتری از این ظرفیت شود. متاسفانه برای این کار سازمان منسجمی نداریم و دبیرخانه آن جایگاه ویژه و قدرت را ندارد که با اختیار تام بتواند به مبارزه بپردازد.