علم و فناوری در عرصه پزشکی و به ویژه درمان بیماری های قلبی آنقدر پیشرفت کرده است که می توان با کمک آن اختلال قلبی را در جنین قبل از هفته 19 بارداری تشخیص داد. همه این تلاش ها برای آن است که کودکی با اختلالات قلبی جدی به دنیا نیاید یا این که اگر هم دنیا بیاید بتوان برایش درمان های زودهنگام و موثر را آغاز کرد . در واقع از طریق غربالگری سلامت قلب جنین، نقص ساختاری در قلب و عروق اصلی جنین (آنومالی های ماژور) از طریق اکوکاردیوگرافی قلب قابل شناسایی است. به همین بهانه پای صحبت های دکتر بهناز مرادی متخصص قلب و عروق و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نشسته ایم .

منظور از آنومالی قلبی جنین، نقص ساختاری در قلب و عروق اصلی جنین است که در زمان تولد تظاهر می کند و از شایع ترین آنومالی های جنینی محسوب می شود و سردسته مرگ و میر دوران نوزادی ناشی از نقایص جنینی است.

در مادرانی که دیابت داشته یا در جنین های قبلی خود سابقه مشکل قلبی داشته باشند احتمال ابتلای جنین در آنها به آنومالی قلبی بیشتر است.

علاوه بر دیابت مادر، وجود برخی اتوآنتی بادی ها در مادر، سابقه  IVF، برخی داروها مثل داروهای ضدتشنج و سابقه آنومالی قلبی در فرزند قبلی از عوامل خطر بروز آنومالی قلبی در جنین محسوب می شوند .

از طرفی یافتن موارد زیر در بررسی جنین نیز نشان دهنده لزوم اکوی قلب جنین است.

از طریق اکوی قلب جنین، تشخیص تمام اختلالات قلبی در دوران جنینی، چه قابل درمان، چه غیرقابل درمان ممکن است .

به گفته دکتر مرادی، اگر وجود یک آنومالی قلبی در جنین معمولا از طریق اسکن قلبی درسه ماهه اول یا دوم توسط رادیولوژیست مورد شک قرار بگیرد، تائید آن با انجام اکوکاردیوگرافی مقدور است. البته زمانی از دوران بارداری امکان انجام اکوکاردیوگرافی وجود دارد، هر چند زمان استاندارد انجام آن 18 تا22 هفته است.

اکوکاردیوگرافی توانایی تشخیص اکثر آنومالی های ماژور و مینور قلبی را دارد، گرچه برخی اختلالات قلبی تکاملی هستند و در هفته های بالاتر بارداری تظاهر می کنند مانند نارسایی قلبی و برخی نارسایی های دریچه ای و برخی آریتمی ها.

در صورت تشخیص به موقع آنومالی های ماژور قلب در صورتی که جنین زیر 19 هفته باشد مجوز سقط صادر خواهد شد؛ بنابراین بهتر است که مادران باردار حتما نسبت به انجام غربالگری ها در هفته 18 تا 22 توسط پزشک اقدام کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می افزاید: در صورت تشخیص آنومالی های ماژور در هفته های بیشتر از 19 در مادران باردار باید حتما جنین تحت نظر متخصص قلب و پزشک مربوط باشد؛ چرا که این مساله می تواند عواقب جبران ناپذیری را برای جنین به همراه داشته باشد.با تشخیص برخی از اختلالات قلبی مانند نارسایی قلبی به دنبال کم خونی جنین یا آریتمی، امکان درمان زودهنگام در همان دوره بارداری فراهم بوده و می تواند سبب بهتر شدن سیر بیماری یا مانع پیشرفت آن شود.

در اختلالاتی که غیر قابل درمان طی بارداری هستند، تشخیص به موقع و پایش مناسب دوران بارداری، امکان تصمیم گیری برای بهترین زمان زایمان را فرهم کرده همچنین امکان تولد نوزاد در مرکزی که امکانات و تجربه کافی برای زایمان و مراقبت بلافاصله پس از تولد این نوزادان را  داشته باشد، فراهم می کند.

آنومالی های ماژور قلبی معمولا بعد از تولد نیازمند عمل های متعدد و پیچیده قلبی بوده و عموما نتیجه درمانی خوبی ندارند؛ به همین دلیل، تشخیص زودهنگام این اختلالات قبل از تولد نوزاد  هفته 19بارداری امکان سقط قانونی را فراهم می کند.

ولی آنومالی های مینور قلبی مانند نارسایی دریچه ای معمولا نتیجه درمانی بهتری داشته و حتی موارد خفیف برخی از انواع نارسایی دریچه ای ناشی از سیر تکاملی جنین بوده و خودبه خود در طول بارداری رفع می شوند.

بی شک با تشخیص زودهنگام برخی از اختلالات قلبی مانند برخی نارسایی های قلبی و درمان در طی بارداری امکان بهبود سیر بیماری وجود دارد.