آرشیو شنبه ۳۰‌شهریور ۱۳۹۸، شماره ۵۴۸۳
زندگی: سلامت
۱۴
سلامت و ایمنی غذا

تاریخ انقضای محصولات غذایی

دکتر بهادر حاجی محمدی

  تاریخ انقضا، زمانی است که مدت زمان نگهداری یک غذا سپری شده باشد. مدت زمان نگهداری، به حداکثر زمانی اطلاق می شود که می توان محصول را ضمن حفظ کیفیت آن نگهداری کرد. کیفیت به معنای احساس رضایت مصرف کننده از ویژگی های حسی غذا نظیر بو، طعم، رنگ، مزه و تردی است. بهتر است غذا تا قبل از رسیدن به «بهترین زمان مصرف» خورده شود که این زمان گاهی معادل نصف مدت زمان نگهداری است.

سپری شدن تاریخ انقضا یعنی به احتمال بسیار زیاد کیفیت محصول مخدوش شده و فساد آن قابل انتظار است. مثلا در چنین مواردی بیسکوییت تردی معمول را ندارد، پاکت شیر باد می کند، ماست ترش و پنیر تلخ می شود؛ خرما قوام خود را از دست می دهد و شکلات دچار نشت چربی می شود. گاهی در صورت نگهداری غلط، ممکن است حتی قبل از رسیدن تاریخ انقضای یک محصول بو، مزه، یا ظاهر آن تغییر کند، پس نباید مصرف شود. ارزیابی غذا با حواس پنجگانه نیز مهم است.

غذاهای تاریخ مصرف گذشته گرچه معمولا بی کیفیت هستند، اما لزوما بیماری زا نیستند. البته بدیهی است چنین گزاره ای نباید مجوزی برای مصرف محصولات تاریخ مصرف گذشته قلمداد شود. زیرا در برخی موارد اما نه همیشه، احتمال آلودگی میکروبی محصولات تاریخ مصرف گذشته افزایش می یابد. غذاها به سه دسته فسادپذیر، نیمه فسادپذیر و فسادناپذیر تقسیم می شوند. انواع فسادپذیر شامل غذاهای تازه نظیر لبنیات، گوشت، سبزی و میوه هستند که مدت زمان نگهداری آنها کوتاه و چند روزه است. اغذیه نیمه فسادپذیر مثل حبوبات، غلات، چای و روغن، مدت زمان نگهداری بیشتر و چند ماهه دارند. محصولات فسادناپذیر از جمله قند و شکر معمولا تا چند سال قابلیت نگهداری دارند. محصولات فسادپذیر باید به محض فرا رسیدن تاریخ انقضا بدون هیچ اغماضی دور انداخته شوند. اما در مورد محصولات نیمه فسادپذیر در صورت رعایت دو نکته شاید به مدت بسیار اندکی بتوان اغماض کرد. اول آن که در شرایط دمایی و رطوبتی مناسبی نگهداری شده باشند و دوم آن که خواص حسی آنها نظیر بو، طعم و ظاهر تغییر نکرده باشد. از نظر علمی هیچ گاه نمی توان زمان دقیقی جهت اغماض از تاریخ انقضای محصولات نیمه فسادپذیر برشمرد. اما به عنوان مثال در صورت تحقق دو شرط یادشده، گاهی این مدت زمان را می توان حداکثر تاحدود 5 درصد از کل مدت زمان نگهداری در نظر گرفت. گفتنی است در برخی کشورها، چنین غذاهایی با قیمت کمتری به فروش می رسند.