زبان ایلامی یکی از زبان های منسوخ ایران است. این زبان تا قبل از حکومت اسکندر مقدونی و خصوصا در دوره هخامنشی جایگاه ویژه ای داشت. زبان ایلامی با اینکه در سال 1890 رمزگشایی شد اما سابقه این زبان به هزاره سوم تا نیمه دوم هزاره اول پیش از میلاد می رسد. زبان ایلامی زبان دیوانی دوره هخامنشی بود و از دوران داریوش یکم تا اردشیر یکم اسناد اداری تخت جمشید هم با این زبان نوشته می شدند. مهم ترین اسناد مکتوب باقی مانده از این زبان حدود 3 هزار لوح گلین است که از تخت جمشید کشف شده است. طبق گزارش های اسطخری در قرن دهم میلادی، مردم خوزستان به زبان های لری و خوزی حرف می زدند که خوزی احتمالا یک گویش از ایلامی بوده است. اما ایلام که به فارسی باستان آن را اووجه یا هووجه می خواندند، نام تمدنی است که در بخش بزرگی در جنوب غربی فلات ایران مستقر بود. ایلامیان کشورشان را «هلتمتی» یا «سرزمین خدایان» می خواندند. شوش یکی از شهرهای مهم ایلامیان بود و زیگورات چغازنبیل یادگاری از زندگی مردم آن روزگار است. نام دو استان ایران به نام ایلام است. نخست استان ایلام و دوم استان خوزستان. به گفته ایرج افشار و طبق کتیبه نقش رستم و کتیبه های داریوش در تخت جمشید و شوش، ریشه نام اهواز و خوزستان به ایلام و زبان ایلامی می رسد. در حال حاضر اطلاعات موجود از این قوم اندک و ناقص است و در فقدان اطلاعات بومی، بازسازی تاریخ ایلام عمدتا برمبنای متون بین النهرین صورت می گیرد. با اینکه با قدرت گرفتن هخامنشیان حوزه نفود ایلامیان به شوش محدود شد، با این حال زبان ایلامی جایگاه خود را پس از ورود اقوام مهاجم نیز نگه داشت و زبان دوم نوشتاری حکومت ایران در دوران هخامنشی بود. در بیشتر سنگ نوشته های عصر هخامنشی دو زبان و دو ترجمه ایلامی و بابلی در کنار هم دیده می شوند. زیگورات چغازنبیل واقع در استان خوزستان که در سال 1979 هم به فهرست جهانی یونسکو راه یافت حدود هزار و 250 سال پیش از مسیح توسط اونتاش گال ساخته شد. با اینکه این بنا در حمله آشوریان نابود شد اما بقایای آن به زیرخاک رفت و تا مدت ها از نظرها پنهان بود تا اینکه رومن گریشمن، ایلام شناس فرانسوی در حفاری های باستان شناسی خود این بنا را از زیر خاک بیرون کشید و تاریخ مدفون هزار ساله آن را به جهانیان معرفی کرد.