آرشیو پنجشنبه ۱۸ مهر ۱۳۹۸، شماره ۳۵۴۶
صفحه اول
۱
سرمقاله

نگاه از برج عاج به جنگ و صلح

سید مصطفی هاشمی طبا

بیانات گوینده محترمی درباره صلح حضرت امام حسن (ع) و اینکه چنین صلحی در روزگار ما رخ نخواهد داد، واجد نکاتی است که پرداختن به آن خالی از لطف نیست و جا دارد ضمن تحلیل این بیانات، خود گوینده نیات خود را ارائه دهد. انگار تحلیل این سخنان به عنوان یک پدیده یک سونگر می تواند به رشد و بالندگی فکری جامعه و توانمندسازی مسئولان برای درک واقعیات و سیاست گذاری صحیح کمک کند. از ظاهر قضیه می توان نگاه گوینده محترم را چنین تبیین کرد که نظام جمهوری اسلامی در حال جنگ با دشمنان است و چون در کشور خیانت یاران رخ نمی دهد؛ بنابراین ضرورتی برای صلح وجود ندارد و صلحی با دشمنان اتفاق نمی افتد. تاکنون همه معلمان دینی و متفکران اسلامی به ما گفته اند که اسلام دین صلح و دوستی است و اگر غزوه یا سریه هایی در زمان پیامبر (ص) اتفاق افتاد، همه آنها تدافعی بودند و حتی بسیاری لشکرکشی های پس از پیامبر (ص) به مناطق هم جوار مانند آنچه را بر ایران اتفاق افتاد، خلاف سنت و رویه پیامبر (ص) دانسته اند و همه جا گفته اند که مگر اسلام در خاور دور با لشکرکشی و جنگ گسترده شد که برای رشد اسلام نیاز به جنگ باشد؟طرفداران گسترش دین اسلام به هر وسیله و البته با جنگ در تاریخ کم نبوده اند، همین گروه داعش که صدالبته ساخته و پرداخته استکبار در پی طرح خاورمیانه جدید بود، در لایه های پایینی از اعتقادات محکمی با این زیربنای فکری برخوردار بودند. کافی است به شعارهای قرآنی داعشی مسلحی که شهید حججی را اسیر کرد، توجه شود که با چه شور و اشتیاق و اعتقادی آیات قتال در قرآن را قرائت می کرد. او از زمره کسانی است که گسترش اسلام را با قتال می دانند.معلمان دینی و متفکران اسلامی همواره گفته اند که کلام آسمانی خداوند آن چنان نافذ است که نیاز به سلطه و زور ندارد و به همین دلیل مشرکان و معاندان از آن ترسیده و برای جلوگیری از آن به جنگ و حمله مبادرت می کردند و پیامبر (ص) به دفاع بر می خاست.بنابراین صلح عامل پیشرفت اسلام است و آنان که نگران پیشرفت اسلام هستند، مبادرت به جنگ می کنند؛ همان طور که صدام از رشد کلام جمهوری اسلامی هراسان بود و به ایران حمله کرد.

2- اگر در زمان امام معصوم برخی افراد به امام خیانت کردند و به قول گوینده محترم امام را مجبور به صلح کردند، به چه دلیل این امر در تاریخ تکرار نمی شود؟

وقتی خیانت به امام معصوم ممکن باشد، چرا خیانت به غیر معصوم ممکن نباشد؟

برعکس باید گفت وقتی به امام معصوم خیانت می شود، باید بسیار بسیار آگاه و هوشیار بود که به غیرمعصوم خیانت نشود. آیا این سخنان نادانسته برای راحتی خیال و غفلت آفرینی نمی تواند باشد و اصولا معیار این پیشگویی ها از کجا آمده. آیا برخاسته از تئوری های دست ساز است یا متکی به قرآن و حدیث یا خواب نماشدن؟

3- تاریخ نشان داده که پایان هر جنگ صلح است. حال می تواند این صلح در زمان خسته شدن دو طرف (مثل ایران و عراق) باشد یا در زمان از پا درآمدن یک طرف مثل تسلیم ژاپن به آمریکا یا بدتر نشدن اوضاع مثل پیمان ترکمانچای که سپاه فتحعلی شاه نابخردانه با روسیه به جنگ پرداخت و سرانجام با قرارداد ننگین ترکمانچای و بخشش بخشی از سرزمین ایران از پیشروی روسیه به سمت تهران جلوگیری کرد.

اینکه در سایه نشسته و صلح را محکوم و جنگ را تشویق کنیم؛ نه در قاموس عقل است و نه در کتاب و حدیث و سنت. اگر سوال شود که صلح خوب است یا جنگ، به آن نمی توان پاسخ داد. شرایط و مقدرات در هر برهه تاریخی و نیز مختصات جغرافیایی تفاوت می کند. به علاوه چون این نوع مسائل تکرار شدنی نیست، نمی توان گفت که ادامه جنگ یا اقدام به صلح خوب بوده یا بد. به طور مثال همین قرارداد ترکمانچای را مثال می آوریم. آیا اگر قرارداد ننگین ترکمانچای منعقد نمی شد، بیشتر به سود ایران بود؟ هیچ کس نمی تواند پاسخ دقیقی بدهد؛ اما به ظاهر اگر منعقد نمی شد، تهران به تصرف روس ها در می آمد. حال آیا روس ها به سرنوشت ناپلئون در مسکو دچار نمی شدند؟

حتی بزرگ ترین استراتژیست های دنیا نمی توانند پیش بینی آینده را به درستی انجام دهند. به یاد آوریم آنچه را که فوکویاما درباره آینده جهان گفت و همه نادرست از آب درآمد.

4- درست است که نمی توان صلح را محکوم کرد و پایان هر جنگی صلح است؛ اما مظلومان تاریخ هر کجا که به دفاع برخاسته اند و به ناچار به جنگ کشانده شده اند، سرافرازان تاریخ بوده اند. دفاع از ارزش ها و مقابله با مستکبران در شکل های مختلف می تواند متجلی شود. کلام حق اسلام متکی بر سنت پیامبر و ولایت مولا علی (ع) خود نفوذ دارد و مقاومت و پایمردی و هوشیاربودن به جز جنگ طلبی و تک ساحت نگری است.

5- اجبار به صلح فقط از راه خیانت حاصل نمی شود. بهتر است گفته شود که مرتبه نازل تر از اجبار به صلح، اجبار به سازش و تسلیم در برابر دشمن است و اجبار به سازش و تسلیم نیز فقط از راه خیانت حاصل نمی شود. کلام پیامبر (ص) که الملک یبقی مع الکفر و لایبقی مع الظلم عصاره همه بیانات است. نه فقط احتمال خیانت و اجبار به صلح، سازش و تسلیم همواره وجود دارد؛ بلکه خطاها، تصمیمات نادرست، عدم شناسایی جامعه و مردم، انباشت نارضایتی، سلطه فکری دشمن با توجه به رسانه های نافذ امروزی و در برج عاج نشستن و تعریف از خود و غره بودن به خود بدون رویت واقعیات می تواند اجبار به صلح یا سازش را فراهم آورد. اگر اینها پذیرفته شود، نیاز به خیانت برای اجبار به سازش و تسلیم نیست. اگر دردهای فرهنگی و اقتصادی جامعه التیام نیابند، نیازی به خیانت برای اجبار به صلح و سازش نیست.

6- واضح است که هوشیاری و توانمندشدن حسب آیه شریفه «و اعدوا لهم ما استطعتم من قوه» شرط لازم برای بقای حق گرایی است. توانمندی های جمهوری اسلامی که در سایه آمادگی ها و شهامت ها و شهادت های فرزندان برومند میهن به دست آمده؛ در عین حال منوط به تصمیم گیری های عاقلانه در سطح بین المللی و از جمله انعطاف های ضروری بوده است. نمی توان به دلخواه برخی را از برخی جدا کرد. نمی توان تصمیم گیری های مقاومت مسلحانه در برابر بعثیان و تکفیری ها را ستود؛ اما تلاش ها و چانه زنی های بسیار سنگین و مداوم و دیپلماتیک دیپلمات ها در آن جبهه مهم و حامی منافع ملی را محکوم کرد. هوشیار باشیم که اگر امروز جمهوری اسلامی در ساحت بین المللی از اعتبار استراتژیک برخوردار است، حاصل مدیریت و تصمیم گیری واحدی است و اگر چنین نیندیشیم، خود گامی بزرگ در راستای تضعیف حاکمیت نظام است.

به روشنی باید بدانیم که فقط ظهور و بروز توانایی ها نمی تواند تضمینی برای بقا در آینده باشد؛ بلکه باید با درک واقعیات زیرپوستی جامعه هوشیاری را به دست آورد. 16 میلیون کامنت به درخواست یک خواننده، علامتی است برای لزوم آگاه شدن و هر چه بیشتر دوری از غفلت و خودبزرگ بینی و تفسیرهای غرورآمیز.