با گذشت زمان و پیشرفت دانش، بسیاری از نظریات کهن منسوخ شده یا به فراموشی سپرده می شوند؛ نظریاتی درباره ساختار کیهان یا چیستی مواد؛ اما آنکسا گوراس، فیلسوف یونانی که بیش از هزار سال قبل از میلاد می زیسته، در میان تصورات فلسفی و شاید شبه علمی خود اشاره ای به منشا حیات می کند. او برخلاف دیگر فلاسفه، منشا حیات را در آسمان و در جایی میان ستارگان می پنداشته اما هیچ مدرکی برای تایید این ادعا نداشته است. از دیگر سو شواهد دیداری نشان می داد که از میان گل و لای، سوسک ها و لجن ها به وجود می آیند یا از درون گوشت گندیده کرم های مگس زاده می شوند. این ذهنیت را که حیات می تواند به صورت خودبه خودی ایجاد شود، «خلق الساعه» نامیدند و بعدها توسط پاستور برای همیشه رد شد. بااین حال مطالعات و اکتشافات فضایی در دهه های اخیر نشان می دهد ادعای گوراس چندان هم از واقعیت دور نیست.

در نتایج منتشرشده از یک مطالعه در دانشگاه ادینبورگ، مدارک و شبیه سازی ها نشان می دهند ممکن است غبارها و سیارک هایی که با سرعت در فضا حرکت می کنند، توانایی این را داشته باشند که میکروارگانیسم هایی را که در درونشان هستند، بین دو سیاره جابه جا کنند یا حتی در مدار منظومه جدیدی قرار دهند.

به گفته آرجون بررا سرپرست این مطالعه از دانشگاه ادینبورگ: «برخوردهای شهاب سنگی علاوه بر تاثیرات مخرب و حتی جالبی که بر اتمسفر سیارات دارد، می تواند موجودات زنده میکروسکوپی ساکن در سطح سیاره را که در دل ذرات غبار جا خوش کرده اند، از سطح سیاره جدا کرده و تا فاصله غیرقابل انتظاری در دل فضا و در بین سیارات و حتی ستارگان پیش ببرد. این فاصله می تواند به هزاران میلیارد کیلومتر و معادل چندین سال نوری دورتر نیز برسد؛ اما غبارسواری میکروب ها در سطح زمین بسیار بسیار ساده تر از جابه جایی در فضاست؛ حتی فاصله اندک زمین و ماه که چیزی در حدود 400 هزار کیلومتر است و در ابعاد کیهانی به حساب نمی آید، در حالت عادی برای حرکت و جابه جایی میکروارگانیسم ها غیرممکن است».

گرد و غبار میان ستاره ای، پدیده ای معمول در منظومه شمسی و حتی دیگر منظومه هاست و برخورد روزانه آنها با جو زمین، نفوذشان بر سطح و ورود این ذرات به ریه های ما، امری معمول است. روزانه بیش از صدها تن گرد و غبار فضایی به جو زمین نفوذ می کنند و توسط باد و باران بر سطح زمین فرومی ریزند. همان طورکه گفته شد آنکسا گوراس هزاران سال پیش از دکتر بررا این پیشنهاد را داده که موجودات زنده می توانند در سراسر کیهان در رفت وآمد باشند. این نظریه با نام «بذر کیهانی» (Panspermia)  شناخته می شود. حتی در حدود سال 2000 میلادی، دانشمندانی از دانشگاه گاندی هندوستان در تایید این نظریه، به ارائه برخی مدارک و اسناد روی آوردند که صحت آنها هنوز به اثبات نرسیده است.

تحقیقاتی که به تازگی دانشمندان زیست شناس دانشگاه ادینبورگ انجام داده اند، حاکی از آن است که گونه هایی از موجودات زنده مانند برخی باکتری ها، قارچ ها و موجودات چندسلولی خاص که «اکسترموفیل» یا «شدت دوست» نامیده می شوند، توانایی سازگاری با محیط های فضایی را به شرط حضور در دل ذرات غبار دارند. به عبارت ساده تر برخی تک سلولی ها علاوه بر مقاومت ذاتی نسبت به شرایط سخت فضایی، می توانند با جاخوش کردن در دل ذرات و غبارها از آنها به عنوان سپرهایی برای شرایط سخت فضا بهره ببرند.

از کشف نمونه های هاگ قارچی بر بدنه و لباس فضانوردان در ارتفاع 400 کیلومتری تا آزمایش ها و شبیه سازی های محیط فضا در زمین همگی مهر تاییدی بر این فرضیه هستند. یکی از جالب ترین این موجودات، Tardigradچندسلولی است. موجوداتی که می توان گفت جزء سرسخت ترین ساکنان سیاره زمین هستند. موجوداتی که هزار برابر دوز کشنده پرتو برای انسان را تحمل می کنند. در آب جوش صد درجه و در آب یخ زده منفی 50 درجه به صورت زنده، اما غیرفعال دوام می آورند. در خلا و حتی در فشار زیاد (همچون اعماق اقیانوس) سالم باقی می مانند.

این بدان معناست که موجودات یادشده در صورت برخوردهای شهاب سنگی، می توانند در دل ذرات غبار جا خوش کرده و سفر میلیون یا میلیارد ساله ای را آغاز کنند و در صورت رسیدن به محل جدیدی که دارای نیازهای اساسی زندگی مانند آب مایع، انرژی و مواد معدنی باشد، می توانند محیط زیست تازه ای را شکل دهند.

دانشمندان در همین راستا به سرنخ هایی از گذشته احتمالا زیست پذیر سیاره مریخ دست یافته اند. شهاب سنگی با نام ALH 84001 بهترین نمونه از آنهاست. این شهاب سنگ یک کیلویی در سطح خود نشانه هایی از میکروفسیل ها را به همراه دارد و به نظر می رسد بر اثر برخورد شهاب سنگی در میلیون ها سال قبل از سطح مریخ جدا شده و به صورت اتفاقی به زمین رسیده است. دکتر بررا در مطالعات خود به این نتیجه رسیده که در گذشته، سطح زمین با تعداد بسیاری از شهاب سنگ های سریع، برخورد داشته است. سرعت بعضی از آنها بالغ بر 36 هزار کیلومتر بر ساعت بوده است. او محاسبه کرد که پس از برخورد، غبار سطح زمین که در دل خود موجودات میکروسکوپی را یدک می کشید، تا ارتفاع 150 کیلومتری جو زمین ارتفاع گرفته و در مجاورت فضا قرار می گیرد. اگر این موجودات، از این برخورد وحشتناک جان سالم به در ببرند، در فضا غوطه ور می شوند و می توانند سفر میلیون ساله خود را به قلب فضا ادامه دهند. او در ادامه اضافه می کند که این ذرات حتی اگر در فضا نابود شوند، مولکول های زیستی موجود در آنها نشانه های قابل تشخیصی از وجود حیات در فضا خواهد بود. نتایج این مطالعه در مجله Astrobiology  منتشر شده و برای مطالعه بیشتر با کلیدواژه Panspermia در دسترس است.

بااین حال در نظریه Panspermia نمی توان پیدایش حیات را از لحظه نخست توجیه کرد. در حقیقت این مطالعات نه به چگونگی شروع زندگی، بلکه بر روش هایی که ممکن است باعث توزیع آن در کیهان شوند، متمرکز شده اند. چیزی که در شهاب سنگ ALH 84001  یافت شده احتمال هیجان انگیزی را بیان می کند: شاید میکروفسیل های مریخی منشا زمینی داشته باشند یا اینکه عکس آن صادق باشد. شاید روزی بذر حیات در مریخ شکوفا شده، اما زمین در تصرف موجودات باستانی مریخ قرار گرفته باشد.