بسیاری از افراد، رشد انسانی را صرفا در امور مادی لحاظ می کنند؛ برخی سیاستمداران رشد را تسلط بیشتر بر دنیا و افزایش گستره قلمرو حکومت خویش می دانند؛ برخی از مردم نیز رشد را رفاه بیشتر و بهره بردن از غذا و پوشاک و مسکن بهتر می دانند؛ حال باید ببینیم تعریف ما از رشد چیست؟

همه رشدها، یکسان نیستند؛ گاهی یک طفل با فراهم بودن زمینه، رشد کرده و بزرگ می شود؛ اما این رشد با رشد کسی که تحصیل علم می کند تا ارزش های انسانی را شناخته و آن را نشر دهد، متفاوت است؛ در سایه انقلاب اسلامی نیز انسانیت رشد کرد؛ چه بسیار رزمندگانی که عاشقانه در راه خدا جهاد کرده و به شهادت عشق داشتند؛ نوجوان 13 ساله ای که نارنجک به خود بسته و زیر تانک می رود، چه چیزی را درک کرده و چه می فهمید که چنین کاری کرد؟! انقلاب اسلامی، تفاوتی اساسی با انقلاب های دیگر دارد؛ نهایت هدف انقلاب های دیگر، سیری شکم و کمتر شدن فقر است، اما هدف اصلی انقلاب ما، رشد انسانیت است، هر چند این امور مادی نیز در سایه این انقلاب، مورد توجه قرار داشت و باید به همراه انقلاب حاصل شود. هدف انبیا نیز رشد انسانیت در جامعه بود، پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در آغاز دعوت علنی خود، مورد خشم مشرکان قرار گرفت و با اندک یاران خود به مدت سه سال در دره ای بیرون از شهر محاصره شد؛ شرایط بقدری سخت شد که نه تنها غذا، بلکه گاهی آب خوردنی که بتوانند به کودکان خود بدهند نداشتند! حتی بعد از تشکیل حکومت اسلامی در مدینه نیز برخی مسلمانان با فقردست و پنجه نرم می کردند. آیا اینها برای رفاه مادی، قیام کرده بودند و اسلام آورده بودند؟ همین افراد در سایه اسلام بزرگ ترین امپراطوری های دنیا را به زانو درآوردند که البته تسلیم کردن امپراطوری های بزرگ نیز هدف اصلی آنها نبود؛ هدف اصلی رشد انسانیت و تقرب به خدا بود. انقلاب اسلامی هم از سنخ انقلاب انبیا است؛ از این رو از روز اول در سخنان و بیانیه های بنیانگذار این انقلاب، اسلام و احکام اسلامی مورد تاکید قرار می گرفت. البته همه مسلمانانی که در صدر اسلام، ایمان آوردند، از سر اخلاص نبوده و برخی با اغراض مادی مسلمان شدند،از همین رو بلافاصله بعد از وفات پیامبر این انحرافات آشکار شد و کار به جایی رسید که اولاد پیامبر به بدترین وضع به شهادت رسیدند.

برای رشد و کمال، باید ببینیم برای چه خلق شده ایم. آیا برای خوردن و تامین نیازهای مادی خلق شده ایم، یا برای رسیدن به مقام خلیفه اللهی؟ اگر باور داریم که می توانیم به مقامی فوق مقام ملائکه برسیم، در این جهت گام برداریم و سعی کنیم دیگران را نیز با خود همراه کنیم. اما اگر معتقد شدیم برای شکم و تامین نیاز های مادی خلق شده ایم و هدف انقلاب نیز صرفا مبارزه با گرانی و مشکلات اقتصادی بود، طبیعی است که در صورت تحریم و ایجاد مشکلات اقتصادی، انقلاب را بی فایده تلقی می کنیم. اما می دانیم هدف اصلی انقلاب رسیدگی به شکم نبود؛ همان جوانانی که در زندگی هدف خاصی نداشتند، در سایه انقلاب عاشق شهادت شدند؛ بچه هایی که علی القاعده باید به دنبال بازی و شیطنت های نوجوانی شان باشند، به جایی رسیدند که عشق شهادت و لقاء الله را در دل داشتند! البته رشد معنوی انسان نیز تدریجی است، از همان ابتدای انقلاب باید معارف و حقایق اسلام برای دیگران بازگو می شد تا هدف انسان را از فکر شکم فراتر ببرد؛ اما با کدام دانشگاه؟ با کدام مربی؟ از این رو می بایست از افرادی که اندکی آشنایی بیشتری داشتند استفاده می شد و کم کم و بتدریج این امر رشد پیدا می کرد. به همین جهت از همان ابتدا لازم بود با همان امکانات محدود، کار شروع شود تا به مرور پیشرفت حاصل شده و کار، وسعت بیشتری بگیرد و با تقسیم کار نیازهای جامعه برطرف شود. همین حلقه های صالحین یکی از این کارها بود. اما همین معارف چند نوع و در چند سطح هستند که باید به مرور رشد کرده و کامل شوند. امروز دشمنان ما رشد کرده و راه های جدیدی در اتخاذ دشمنی علیه نظام و اسلام دارند. امروز فضای مجازی و ارتباط با دنیا و دسترسی به اطلاعات وسیع به وسیله یک ابزار به اندازه کف دست، برای همگان- حتی کودکان نیز- فراهم است؛ طبیعتا کودک و نوجوان سراغ چیزهایی خواهد رفت که برایش جذابیت دارد؛ در این شرایط آیا می توان به همان حلقه های صالحین اوایل انقلاب اکتفا کرد؟!  نمی شود جلوی فضای مجازی و رشد تکنولوژی را گرفت. باید از همین وسائل برای پیشرفت انقلاب استفاده کرد و این کار نیاز به برنامه ریزی و کار و تلاش دارد. تلویزیون را نیز دیگران اختراع کردند، اما آیا ما از آن استفاده نکردیم؟ بنابراین باید در این زمینه نیز از ابزار موجود استفاده کنیم.

بر اساس آنچه گفته شد به دو نوع آموزش متفاوت نیاز داریم؛ اول آموزش محتوا و معارف دینی و دوم آموزش های شکلی و ارائه در قالب های مختلف به وسیله ابزار های موجود. نمی توان در آموزش معارف، تنها یک شیوه ثابت را به کار گرفت؛ همان طور که گفته شد، سنت الهی بر تکامل تدریجی است و لذا باید در آموزش و شیوه آن نیز رشد کرد و تکامل یافت. امروز دشمن با ابزارهای جدید شبهات متعددی را علیه اعتقادات جوانان ترویج کرده و روزانه شبهات جدیدی را به شکل های متفاوتی مطرح می کند، باید محتوا را به خوبی بیاموزیم و از ابزارهای جدید برای مقاوم شدن جوانانمان در مقابل شبهه های شیطانی استفاده کنیم. باید ابتدا خودمان به صورت عمیق محتوا را شناخته و با بیانی شیوا و ساده آن را تبیین کنیم و از طرف دیگر با ابزارهای مختلف نیز آن را به صورتی مطرح کنیم که قابل پذیرش باشد؛ در این صورت است که می توانیم نقش خود را در جهت پیشرفت انقلاب، ایفا کنیم.

 شناخت و معرفت شرط لازم- و نه کافی-  است، صرف دانستن، مشکلی را حل نمی کند. شناخت معارف برای این است که به آن عمل کنیم؛ لذا تزکیه و خودسازی نیز در کنار تعلیم و آموزش، باید مورد توجه قرار بگیرد. خدا برای کسانی که واقعا بخواهند در مسیر حق قدم بردارند و دین خدا را یاری دهند، مسیری کوتاه را قرار داده است و آن توسل به اهل بیت (ع) است؛ اگر صادقانه در خانه اهل بیت رفته و گدایی کنیم، بدون اینکه نیاز به هزینه و ثروت خاصی باشد، راه برای ما باز می شود. شاید باور کردن این مسئله سخت باشد، اما تجربه آن آسان است؛ حاجت خود را خالصانه بخواهید و کرامات ایشان را ببینید. اگر تنها بخواهیم کرامات حضرت معصومه (س)که جزو چهارده معصوم هم نیستند، بلکه امامزاده هستند را جمع آوری کنیم به اندازه یک دائره المعارف بزرگ خواهد شد، همچنین از شهدا نیز مدد بگیریم؛ در این صورت خواهید دید کارها چگونه به پیش می رود. انقلاب ما، انقلاب فرانسه نیست؛ انقلاب ما انقلاب انبیاست؛ انقلابی که از درون انسان سرچشمه گرفته است؛ مردمی خواستند به وظیفه خود عمل کنند و خدا نیز آنها را یاری کرد. امام(ره) خالصانه برای خدا کار کرد و خدا نیز او را یاری کرد و این انقلاب به پیروزی رسید. امروز نیز اگر خالصانه کار کردیم و هم در جهت معرفت و هم در جهت تزکیه تلاش کردیم، بدانیم ظهور نیز نزدیک است؛ اما اگر چنین نبودیم، وعده الهی نیز به تاخیر می افتد؛ باور کنیم که ما در رشد فردی و اجتماعی و سعادت جهانی بشریت که در سایه ظهور حضرت ولی عصر(عج) محقق خواهد شد، نقش داریم.

بیانات آیت الله مصباح یزدی(دام ظله) در دیدار با امام جمعه و جمعی از مربیان حلقه های صالحین تویسرکان؛ قم؛ 16/12/97

زلال بصیرت روزهای پنج شنبه منتشر می شود.