فریدریش لیست از معروف ترین اقتصاددانان ملی گرای آلمانی است که از او به عنوان یکی از بنیان گذاران «مکتب ملی گرایی» نام برده شده است. او در سال 1789 متولد شد و در سال 1846 از دنیا رفت. لیست در ابتدای کار، به خدمت دولت و سپس به تدریس پرداخت و زمانی نیز به نمایندگی مجلس ورتمبرگ آلمان برگزیده شد.

لیست به سبب عقاید سیاسی، مورد تعقیب قرار گرفت و به آمریکا گریخت. پس از چندی دوباره به کشورش بازگشت و در کار ایجاد اتحادیه اقتصادی دولت های آلمان، نقشی بس مهم ایفا کرد. او در زندگی پرماجرای خود، یک هدف بیشتر نداشت و آن هم تحقق وحدت و عظمت آلمان بود و به خاطر این هدف، دمی از تلاش و کوشش فروگذار نکرد. زمانی، به بسط و توسعه ارتباطات میان نقاط مختلف آلمان و مخصوصا تشویق احداث خطوط آهن پرداخت. سپس تمام تلاش خود را بر تامین رشد صنایع میهن خود، از طریق حمایت از محصولات و مصنوعات ملی گذاشت.

عمده ترین نظر لیست، اهمیت شایانی است که برای «ملت» به عنوان یک واحد مستقل اقتصادی قائل شده و در این زمینه به مخالفت صریح با کلاسیک ها برخاسته است.

اساس  نظرات لیست منتج از ایده مقایسه ای است؛ که میان توسعه اقتصادی سه کشور انگلستان، ایالات متحده و آلمان انجام داده است:

1) مبادله آزاد یا سیستم حمایتی؛ به نظر لیست تاریخ نشان می دهد کشورهایی که دارای شرایط مساعد پیشرفت بودند، پنج مرحله از مراحل تکامل را طی کرده اند:

1-  مرحله توحش؛ که افراد جامعه با چیدن میوه درختان و شکار حیوانات معاش خود را تامین می کردند.

2-  مرحله شبانی؛ افراد از طریق دامداری و پرورش حیوانات زندگی می کردند.

3- مرحله کشاورزی؛ در این مرحله از تمدن، زمین مورد بهره برداری قرار گرفته و افراد جامعه از طریق کشت و زرع، معیشت خود را تامین می کردند.

4- مرحله کشاورزی و صنعتی؛ کشاورزی همگام با فعالیت های صنعتی توسعه می یابد.

5- مرحله کشاورزی، صنعتی و بازرگانی؛ که علاوه بر دارا بودن خصوصیات مراحل قبل، از فعالیت های مهم تجاری برخوردار است که همان مرحله اقتصاد جامع است.

سیستم مبادله آزاد برای سه مرحله اول تمدن کافی است؛ ولی برای اینکه از مرحله سوم به چهارم برسیم، یک رژیم حمایتی، لازم و ضروری است. ولی به محض اینکه کشور از لحاظ اقتصادی قوی و قادر به رقابت شد، بازگشت به آزادی مبادله، لازمه توسعه تجارت و مبادلات بین المللی است.

به نظر لیست، آلمان، در چنین شرایط تبدیلی ای قرار داشته و نمی تواند صنعت خود را بدون دارا بودن یک سیستم حمایتی، در رقابت با کالاهای انگلیسی توسعه ببخشد و سیاست حمایتی، یک سیاست موقتی و محدود است و این سیاست، فقط در دوره صنعتی شدن قابل استفاده است.

2) توسعه صنایع؛ به عقیده لیست، بسط و توسعه صنایع، مزایا و محاسنی دارد. ملتی که اساس فعالیتش بر کشاورزی باشد، همواره دستخوش رکود و تهی دستی خواهد بود.

در صورت افزایش جمعیت، فعالیت کشاورزی قادر به تامین اشتغال مکفی و رضایت بخش نفوس اضافی نخواهد بود و سرانجام کار چنین ملتی به فقر و انحطاط خواهد رسید. به نظر او توسعه صنایع، بیش از همه به نفع خود کشاورزان است، چراکه از طریق ازدیاد درآمدها، سبب افزایش محصولات کشاورزی و درنتیجه ارتقای سطح زندگی و رونق کار ایشان می شود. لیست که برای توسعه صنایع، هوادار جدی یک سیاست حمایت از مصنوعات ملی بود، کاربرد همین شیوه را در مورد کشاورزی، مطابق مصلحت نمی دانست.

3) توسعه ملت های ضعیف؛ تنها راه رشد، توسعه و نمو نیروهای تولیدی ملت های ضعیف، حمایت از ایشان در مقابل رقابت خارجی است. ولی این حمایت، باید نه عمومی باشد و نه دائمی؛ بلکه باید به مرحله بسط و توسعه اقتصادی ممالک و پیدایش و نمو آنها محدود شود.

یکی از انتقادات لیست به مکتب کلاسیک ها عقیده آنها به وجود قوانین اقتصادی جهان شمول مبتنی بر فردگرایی است. به نظر وی، منافع ادعایی آزادی تجاری مورد نظر اسمیت و دیگر کلاسیک ها، جهان شمول نبوده، بلکه هر کشور با توجه به شرایط خاص خود و با وضع تعرفه باید از محصولات داخلی حمایت کند.

لیست نگرش مادی گرایانه مکتب کلاسیک را نیز نقص جدی این مکتب تلقی می کرد. از نظر او قدرت مولد یک ملت، شامل فرهنگ، مذهب و عناصر مهم دیگری است که رابطه این عناصر با یکدیگر، تنها یک رابطه مادی و فنی نیست.

به نظر لیست، زندگی، بسیار فراتر از ارزش مبادله و ارزش مصرف است؛ که شعار اصلی کلاسیک ها است.

وی هدف علم اقتصاد را حرکت برای حل وفصل مسائل و مشکلات ملی می دانست و دیدگاه خصوصی نگر کلاسیک را در این رابطه رد می کرد.

او برای حضور دولت در اقتصاد، اهمیت زیادی قائل است و موقعیت هر کشور در امور اقتصادی را به اعمال سیاست های اقتصادی دولت مرتبط می سازد.