برآشفتگی لحظه ای سیاست ترامپ در ایران، همه را در بهت فرو برده است. این برآشفتگی یادآور چند موضوع یا زاویه متفاوت است: نخست، هیجانات سیاسی در ایران و صحنه بین المللی و نگرانی از وقوع جنگ؛ دوم، ویژگی شخصیتی ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا و کشف انگیزه های او در شهیدکردن سردار سلیمانی و سوم، هدف نهانی ترامپ در گزینش سیاسی نسبت به برخورد با ایران. سردار سلیمانی که بنا بر گفته دکتر ولایتی نقش عمده ای در نزدیکی ایران و روسیه داشت، یک هدف مناسب در مقابله با قدرت های منطقه ای در خلیج فارس بود. آمریکا با چنگ اندازی روی حکومت های محلی خاورمیانه -به ویژه عربستان، امارات، بحرین، کویت و قطر- که همه جزء کشورهای عمده تولیدکننده نفت هستند، حضور هیچ رقیب بزرگی را به ویژه به صورت یک اتحاد از قدرت های رقیب غرب نمی پذیرد. این ترور به سود اسرائیل نیز است. اروپا در این برداشت با آمریکا موافق است. زور آمریکا را ندارد؛ اما با پیشگامی آمریکا در برهم زدن ساختاری که در حال شکل گیری است، قند توی دلش آب می شود. از کجا معلوم که اروپا سهم هزینه خود را در این ماجرا نمی پردازد یا در پشت پرده به توافق نرسیده باشند. سکوت نسبی قدرت های اروپایی، دلیل روشنی بر تفاهم نسبی میان آنها در برخورد شدیدتر (در مقایسه با دوران اوباما) با ایران است. اینکه فضای داخلی آمریکا را که اکثریت مردم تهیدست تا متوسط آن با رفتار های رئیس جمهور خود مخالف هستند، چگونه می توان مدیریت کرد، داستان دیگری است. قدرت مالی بی نظیر جمهوری خواهان، بخشی از هزینه جاه طلبی ترامپ را می پردازد؛ بدون اینکه خم به ابرو بیاورد. طرز عمل دموکرات ها در انتخابات جاری نیز در کل به سود ترامپ تمام شده است. دموکرات ها با ناشیگری عجیبی که در رقابت میان کاندیداهای خود دارند، به جای زمین زدن رقیب جمهوری خواه، خود را زمین زده و تاکنون به سود جمهوری خواهان عمل کرده اند؛ به همین دلیل در طرح استیضاح، گرچه تاکنون موفق عمل کرده اند، برای نگرانی از باختن در انتخابات، این دست و آن دست می کنند. ترامپ در مقابل آنها با مانورهای پیش بینی نشده، جو سیاسی را ملتهب می کند و از آن بهره می گیرد. ترامپ یک سیاست مدار به مفهوم کلاسیک نیست؛ اما کاسبی بسیار باهوش است. اختلاف افکنی میان کشورهای اسلامی از طریق ایجاد مقابله میان سنی و شیعه نیز نه تنها به سود آمریکا بلکه به نفع مجموع کشورهای غربی است. در ایران کنونی چیزی حدود 10 هزار آرامگاه امامزادگان وجود دارد. شاید این آمار دقیق نباشد؛ اما هرچه که هست، نشان دهنده این واقعیت است که اولاد پیامبر اسلام (ص) عمدتا به ایران مهاجرت کرده اند. این حرکت خود نشانه بدرفتاری اعراب با خاندان پیامبر بوده است. واقعه کربلا نمونه مشهور برخورد اعراب با خاندان پیامبر است. شمر که در روز عاشورا سیدالشهدا امام حسین (ع) را به شهادت رسانید، سردار یزید بود. البته با روی کار آمدن صفویه در ایران فرهنگ اسلامی متداول پیش از آن تقریبا اعتبار خود را از دست داد. آمریکای ترامپ مانند انگلیسی های «کار کار انگلیسی ها است» - از این تفاوت فرهنگی برای ممانعت از نفوذ ایران در منطقه استفاده شایان کرده اند. نکته بعدی آشنایی با رقابت و سیاست در منطقه وسیع و چند هزار ساله ای است که از چین و ماچین در شرق قاره آسیا تا روم شرقی میان کشورهای منطقه وجود داشته است.

 این منطقه هیچ گاه آرام نبوده است. ایرج و سلم و تور که از یک ریشه خانوادگی زمان خود بودند این سرزمین ها را میان خود تقسیم کرده بودند. حماسه های تاریخی ایرانیان که ازسوی بسیاری از جمله فردوسی به نگارش درآمده حاکی از آن است که همواره میان آنها رقابت و زدو خورد وجود داشته است. این برخوردها به دست سربازان اتفاق نمی افتاد، بلکه کار سرداران طرفین منازعه بوده است. اسفندیار، قهرمان ژوبین دژ، از سرزمین های ترکان چین، با رستم، سردار سیستان که از خانواده دیگری بود با هم مانند دو کشتی گیر به جنگ رقابتی می پرداختند. سربازان طرفین در اطراف آنها به صف می ایستادند تا تکلیفشان روشن شود. نکته بعدی در راستای این رویداد مسئله استیضاح ترامپ و انتخابات آینده در آمریکا است. درست است که اکثریت دموکرات ها در جامعه و در کنگره آمریکا با تصمیمات ناگهانی ترامپ مخالف اند و او را درباره حمله به خودروی سردار سلیمانی بدون مشورت با کنگره و به دست آوردن مجوز لازم نکوهش می کنند، اما اگر ترامپ مسیر اخذ مجوز را می پیمود مسئله فاش می شد و مقامات ایران اقدامات لازم را برای حفظ سردار انجام می دادند. چرا ترامپ - که با هزینه کردن برای کشورهای دیگر مخالف بود- امروز هزینه زیادی را صرف لشکرکشی و تهدید کشورهای دیگر می کند؟ پاسخ را باید در برداشت او از چنین اقداماتی جست وجو کرد. ترامپ برای خنثی کردن استیضاح خود ناچار به انجام کارهای پر سر و صدا است که بتواند آنها را در راستای توجیه اعتبار بین المللی آمریکا توجیه کند. از دید او، چنین اعتباری از راه اقدامات قهرمانانه به دست می آید. سابقه این حالت را باید در جنگ دوم جهانی دید. اقدامی که امروز از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران برای بزرگداشت سردار شهید سلیمانی و بررسی جوانب مسئله انجام می شود، قابل تقدیر است. اما ایران باید برای سنجش نوع واکنش خود، کل ماجرای پس و پیش پرده را باهم ببیند تا برای اقدامات بعدی در عمل انجام شده قرار نگیرد.