آرشیو شنبه ۲۸ دی ۱۳۹۸، شماره ۴۵۶۵
صفحه اول
۱
اقتصاد

شروط موفقیت «بازار باز»

دکتر مهدی تقوی

طبق اعلام بانک مرکزی ، از امروز قرار است عملیات بازار باز در کشور ایجاد شود. هدف این عملیات بازار باز که نوعی سیاست پولی است، کنترل نقدینگی و مدیریت سود بانکی در فضای بین بانکی است و سیاستگذار پولی معتقد است با این اقدام می تواند نرخ سود بانکی را در موسسات اعتباری و بانک ها کنترل کند. این امر ثبات و افزایش ارزش پول ملی را نیز به دنبال خواهد داشت. عملیات بازار باز درواقع خرید و فروش اوراق قرضه دولتی در بازار آزاد برای گسترش یا انقباض میزان پول در سیستم بانکی است. هر چند این عملیات برای جبران کسری بودجه دولت در شرایطی که معافیت و فرار مالیاتی زیاد و عایدی های نفتی نیز کم است، راه حل موثری خواهد بود. نباید از این نکته غافل شد که موفقیت عملیات بازار باز در گرو تعیین درست نرخ بهره و تورم در سال های آتی است. به بیان دیگر این عملیات با وجود جهانشمول بودن آن، اما در ایران می تواند با چالش مواجه شود. یکی از آن چالش ها، احتمال تخطی موسسات مالی و اعتباری و صندوق های سرمایه گذاری بانک ها از سود تعیین شده است. اگر سود موسسات و بانک ها بیشتر از نرخ بهره اوراق قرضه دولتی باشد، موفقیت این عملیات در هاله ای از ابهام قرار می گیرد. موضوع دیگری که بر عملکرد این عملیات سایه می افکند، تورم است. همواره یکی از شرایطی که می تواند هرگونه ابزارهای سیاستگذاری پولی را با خطا مواجه کند، تورم و البته تورم انتظاری است. هر چه عدد برآوردی یا تخمینی آن بیشتر باشد، عملیات بازار باز با مشکلات عدیده ای مواجه خواهد شد. نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، پایه پولی است. در عملیات بازار باز لزوما افزایش تورمی رخ نمی دهد، چراکه پولی توسط بانک مرکزی چاپ نمی شود. درواقع پایه پولی زمانی افزایش می یابد که بانک مرکزی برای جبران کسری بودجه اقدام به انتشار پول کند. عملیات بازار باز در دنیا اجرا می شود اما موفقیت آن در کشور مشروط به عدم افزایش تورم همچنین میزان بهره آن در زمان سررسید خواهد بود.